ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ : είμαστε εδώ και συνεχίζουμε !

Το κλίμα ανησυχίας, μαζί και τη διάθεση αντίστασης, των κατοίκων της Δυτικής Αθήνας και της Δυτικής Αττικής μετέφερε το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ (συντονισμός φορέων, συλλογικοτήτων και πολιτών Δ. Αττικής - Δ. Αθήνας), στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε τη Δευτέρα 14/12, στα γραφεία της ΠΟΕ ΟΤΑ.

Με αφορμή την ολοκλήρωση του κύκλου της διαμόρφωσης των νέων σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων (εθνικού - ΕΣΔΑ, περιφερειακών - ΠΕΣΔΑ, τοπικών - ΤΣΔΑ), το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ παρέθεσε τις εκτιμήσεις του για το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, το οποίο δεν θεωρείται δεδομένο ότι θα είναι απαλλαγμένο από τις παθογένειες και τα ουσιαστικά προβλήματα της προηγούμενης περιόδου και των παλιών σχεδιασμών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι βασικοί στόχοι του νέου εθνικού σχεδίου «πριονίζονται» από τις περισσότερες επιλογές των ΠΕΣΔΑ και των ΤΣΔΑ, αλλά και από την πολιτική της κυβέρνησης, που εκφράζεται με ατολμία ρήξεων σε κρίσιμους τομείς (δημιουργία δημόσιου φορέα διαχείρισης, επανεξέταση του ρόλου των ΦοΔΣΑ, ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος ανακύκλωσης κλπ.), από απουσία στήριξης των δήμων (χρηματοδότηση, χωροθέτηση και λειτουργία δημοτικών υποδομών) και από ανοχή -αν όχι ενθάρρυνση- στη συνέχιση πρακτικών ιδιωτικοποίησης και επαναφοράς των συμβάσεων ΣΔΙΤ.

Δυσοίωνη διαμορφώνεται και η κατάσταση στην Αττική, αφού:

·      Οι στόχοι της προδιαλογής και της ανάκτησης είναι στον «αέρα», καθώς απουσιάζει και το κατάλληλο μοντέλο διαχείρισης και τα αναγκαία εργαλεία.

·      Απουσιάζουν οι δημοτικές υποδομές υποδοχής και αξιοποίησης των ανακυκλώσιμων υλικών και των προδιαλεγμένων οργανικών.

·      Το ουσιαστικό έργο της ανακύκλωσης θα εξακολουθήσουν να το κάνουν τα ιδιωτικά συστήματα -και θα επωφελούνται από αυτό-, ενώ οι δήμοι θα συνεχίσουν να κάνουν τη συλλογή και τη μεταφορά και να επωμίζονται το κόστος.

·      Τα σύμμεικτα θα εξακολουθήσουν να είναι η μεγαλύτερη κατηγορία των ΑΣΑ.

·      Για πολλά χρόνια ακόμη, το μοναδικό εργαλείο διαχείρισης υπολειμματικών σύμμεικτων θα είναι το ΕΜΑΚ, με ότι αυτό συνεπάγεται. Eνδεχομένως, και η μονάδα της WATT στη Φυλή και μια μονάδα στην Ανατολική Αττική.

·      Θα εξακολουθήσουμε να έχουμε τεράστιες ανάγκες σε χώρους ταφής, την ώρα που τα τελευταία κύτταρα του ΧΥΤΑ Φυλής θα έχουν γεμίσει, μέχρι το τέλος του 2018 και οι νέοι ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ είναι ακόμη στα χαρτιά.

Όλα τα παραπάνω οδηγούν στην ότι και ο νέος σχεδιασμός στην Αττική είναι -κατά βάση- συγκεντρωτικός, αναπαράγει τις παθογένειες του υφιστάμενου, ανάμεσά τους και την τάση για διαρκή κατακερματισμό και ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των αποβλήτων, δεν παράγει σοβαρό περιβαλλοντικό αποτέλεσμα, δεν αντιμετωπίζει την επερχόμενη κρίση και επιταχύνει την έλευση της κρίσης, με την περιφέρεια και τους δήμους παντελώς απροετοίμαστους να την αντιμετωπίσουν.

Οι εκπρόσωποι του ΔΥΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ έδωσαν στοιχεία και για την οικονομική πτυχή του νέου σχεδιασμού, επισημαίνοντας και τα υψηλά κόστη διαχείρισης και τα «διαφυγόντα» οφέλη, που αποτιμώνται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ.

Περιέγραψαν τις περιφερειακές υποδομές, που προβλέπει το νέο ΠΕΣΔΑ Αττικής, εστιάζοντας στο γεγονός ότι η Δυτική Αττική εξακολουθεί να είναι στο επίκεντρο της κρίσης, αφού και πάλι θα συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων διαχείρισης των αποβλήτων ολόκληρης της Αττικής. Βασικές πτυχές αυτού του ζοφερού μέλλοντος είναι η συνέχιση της λειτουργίας -στο διηνεκές- του ΧΥΤΑ Φυλής, η επέκταση του ΕΜΑΚ, η επιδίωξη κατασκευής νέας μονάδας επεξεργασίας της εταιρείας WATT AE μέσα στην ΟΕΔΑ Φυλής, η παραπομπή στις καλένδες της απομάκρυνσης του αποτεφρωτήρα υγειονομικών αποβλήτων, η προοπτική συγκέντρωσης υποδομών διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων και η συνεχιζόμενη φωτιά στο, πρώην, ΚΔΑΥ Ασπροπύργου. Πρόκειται για ένα μέλλον, που δεν μπορεί να αναιρέσει η παραπλανητική και αόριστη φιλολογία της αποκατάστασης της χωματερής, κατά τα πρότυπα της «Χιρίγια».

Σημαντικό μέρος της εισηγητικής παρέμβασης αφιερώθηκε στην ανάγκη δραστηριοποίησης των πολιτών και των συλλογικοτήτων τους. Το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, παίρνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα και τις συνθήκες που διαμορφώνονται, θα εντείνει τις προσπάθειές του το επόμενο διάστημα, ώστε, αφενός μεν, να εμποδίσει με όλους τους τρόπους και όλες του τις δυνάμεις τις διαφαινόμενες αρνητικές εξελίξεις που προωθούνται, αφετέρου δε, να πρωτοστατήσει στην προώθηση θετικών πλευρών που υιοθετήθηκαν στο ΕΣΔΑ και σήμερα εγκαταλείπονται. Στο επίκεντρο των στόχων και των διεκδικήσεων του ΔΥΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ περιλαμβάνονται:

·      Η απόρριψη της συνέχισης του συγκεντρωτικού μοντέλου των μεγάλων κεντρικών εγκαταστάσεων, που θα συνοδεύονται από την καύση.

·      Το οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής, στο τέλος του 2018, όταν και εξαντλείται η χωρητικότητά του, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου του ΕΔΣΝΑ.

·      Το οριστικό κλείσιμο της εγκατάστασης της Φυλής και η άμεση ένταξή της, μαζί και της ευρύτερης περιοχής, σε πρόγραμμα περιβαλλοντικής αξιολόγησης - αποκατάστασης.

·      Η αποτροπή οποιασδήποτε νέας εγκατάστασης στην ΟΕΔΑ Φυλής, συμπεριλαμβανομένης της αναβάθμισης - επέκτασης του ΕΜΑΚ ΦΥΛΗΣ και της νέας μονάδας της WATT ΑΕ.

·      Η άμεση μεταφορά της μονάδας αποτέφρωσης των νοσοκομειακών αποβλήτων εκτός αστικού ιστού.

·      Η κατάργηση των αντισταθμιστικών προς το δήμο Φυλής, που λειτουργούν σαν μέσο εξαγοράς της ανοχής στην καταστροφή του περιβάλλοντος και της υγείας των πολιτών.

Στην παραπάνω κατεύθυνση, το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ έχει προγραμματίσει μια σειρά δράσεων - παρεμβάσεων για το επόμενο διάστημα, ανάμεσα στις οποίες η διεύρυνση του ίδιου του ΜΕΤΩΠΟΥ, η επιδίωξη συνεργασίας και κοινού βηματισμού με όλα τα κινήματα και τις συλλογικότητες, που δραστηριοποιούνται στην Αττική και έχουν κοινούς στόχους και κοινό όραμα με το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, συγκεντρώσεις σε όλους τους δήμους και τις γειτονιές της Δυτικής Αθήνας και της Δυτικής Αττικής μέχρι το καλοκαίρι, διανομή ενημερωτικού υλικού στα σχολεία και στους φορείς των δήμων, οργάνωση ποδηλατοπορείας, στις 19 Μαρτίου, σε συνεργασία με τους ποδηλατικούς συλλόγους των δήμων μας, αλλά και άλλους φορείς, με αίτημα το οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής, που θα διασχίσει τους δήμους της Δυτικής Αθήνας και θα καταλήξει στην πλατεία Ηρώων, στο Δημαρχείο στα Άνω Λιόσια.

Στη συνέντευξη τύπου παραβρέθηκαν:

·      Εκ μέρους της ΠΟΕ ΟΤΑ, ο αντιπρόεδρος της ομοσπονδίας Βασίλης Γκιτάκος.

Εισαγωγική παρέμβαση

Α. Το νέο περιβάλλον στη διαχείριση των αποβλήτων και η περίπτωση της Αττικής

Το τέλος του 2016 σηματοδότησε το τέλος μιας ολόκληρης περιόδου στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων: αυτής της μετάβασης σε ένα νέο πλαίσιο σχεδιασμού, το οποίο -υποτίθεται ότι δομείται στη λογική της αποκεντρωμένης διαχείρισης, με έμφαση στην πρόληψη, στην προδιαλογή, στην ανάκτηση υλικών και στο δημόσιο χαρακτήρα του συστήματος διαχείρισης. Βασικά νέα στοιχεία είναι τα εθνικά σχέδια πρόληψης και διαχείρισης των αποβλήτων (εγκρίθηκαν το Δεκέμβρη του 2015), τα περιφερειακά σχέδια -ΠΕΣΔΑ (των οποίων η έγκριση ολοκληρώθηκε το Δεκέμβρη του 2016) και, για πρώτη φορά, τα τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων (ΤΣΔΑ) των δήμων, που εκπονήθηκαν στο ενδιάμεσο διάστημα.

Η λέξη «υποτίθεται» δεν χρησιμοποιείται τυχαία. Γιατί μπορεί το νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) να έχει ενσωματώσει βασικές κινηματικές διεκδικήσεις των τελευταίων χρόνων, όμως οι βασικοί στόχοι και οι διεκδικήσεις του φαίνεται ότι «πριονίζονται» από τις περισσότερες των επιλογών των ΠΕΣΔΑ και των ΤΣΔΑ. Αλλά και από την πολιτική της κυβέρνησης, που εκφράζεται με ατολμία ρήξεων σε κρίσιμους τομείς (δημιουργία δημόσιου φορέα διαχείρισης, επανεξέταση του ρόλου των ΦοΔΣΑ, ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος ανακύκλωσης κλπ.), από απουσία στήριξης των δήμων (χρηματοδότηση, χωροθέτηση και λειτουργία δημοτικών υποδομών) και από ανοχή -αν όχι ενθάρρυνση- στη συνέχιση πρακτικών ιδιωτικοποίησης και επαναφοράς των συμβάσεων ΣΔΙΤ. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν είναι καθόλου δεδομένο ότι η νέα περίοδος, που ανοίγεται μπροστά μας, θα είναι απαλλαγμένη από τις παθογένειες και τα ουσιαστικά προβλήματα της προηγούμενης περιόδου και των παλιών σχεδιασμών.

Δυσοίωνη η κατάσταση στην Αττική

Η περιφέρεια Αττικής δεν φαίνεται να αποτελεί εξαίρεση. Και πως αλλιώς, αφού:

·      Οι στόχοι της προδιαλογής και της ανάκτησης -από μόνοι τους- δεν προδικάζουν το αποτέλεσμα και, εξ άλλου, είναι υποχρεωτικοί από το εθνικό σχέδιο. Οι στόχοι αυτοί δεν θα επιτευχθούν γιατί απουσιάζει και το κατάλληλο μοντέλο διαχείρισης και γιατί απουσιάζουν, εντελώς, τα αναγκαία εργαλεία.

·      Για πολλά χρόνια ακόμη, θα συνεχίσουμε να μην έχουμε δημοτικές υποδομές υποδοχής και αξιοποίησης (περιβαλλοντικά και οικονομικά) της πρώτης μεγάλης κατηγορίας των ΑΣΑ, των ανακυκλώσιμων υλικών.

·      Για πολλά χρόνια ακόμη το ουσιαστικό έργο της ανακύκλωσης θα εξακολουθήσουν να το κάνουν τα ιδιωτικά συστήματα -και θα επωφελούνται από αυτό-, ενώ οι δήμοι θα συνεχίσουν να κάνουν τη συλλογή και τη μεταφορά και να επωμίζονται το κόστος.

·      Για πολλά χρόνια ακόμη, θα συνεχίσουμε να μην έχουμε δημοτικές υποδομές υποδοχής και αξιοποίησης (περιβαλλοντικά και οικονομικά) της δεύτερης μεγάλης κατηγορίας των ΑΣΑ, των προδιαλεγμένων οργανικών, που θα πρέπει να μεταφέρονται στο ΕΜΑΚ και, ίσως, στο μέλλον και σε κάποιες άλλες κεντρικές μονάδες κομποστοποίησης.

·      Για πολλά χρόνια ακόμη, εξαιτίας των παραπάνω, τα ποσοστά προδιαλογής και ανάκτησης υλικών θα παραμένουν χαμηλά και οι στόχοι που μπαίνουν θα αποτελούν «όνειρο θερινής νυκτός». Κατά συνέπεια, τα σύμμεικτα θα εξακολουθήσουν να είναι η μεγαλύτερη κατηγορία των ΑΣΑ.

·      Για πολλά χρόνια ακόμη, δεν θα μπορούμε να υποβάλλουμε σε επεξεργασία τα πολλά σύμμεικτα, αφού το μοναδικό εργαλείο που θα έχουμε στη διάθεσή μας θα είναι το ΕΜΑΚ, το οποίο τη μόνη δουλειά που κάνει είναι: να θάβει ό, τι υποδέχεται, να συντηρεί την επιχειρηματική δραστηριότητα μιας ιδιωτικής εταιρείας και να «βάζει μέσα» οικονομικά τον ΕΔΣΝΑ και τους δήμους. Eνδεχομένως, να υπάρχει και η μονάδα της WATT στη Φυλή και μια μονάδα στην Ανατολική Αττική, της οποίας αφού συρρικνώθηκε στο μισό η δυναμικότητα, συνδέθηκε και με τη λαθεμένη χωροθέτηση του ΧΥΤΑ Γραμματικού, για να γίνει και αυτής της μονάδας δύσκολη η κατασκευή.

·      Τέλος, για πολλά χρόνια ακόμη, θα εξακολουθήσουμε να έχουμε τεράστιες ανάγκες σε χώρους ταφής, οι οποίοι, όμως, δεν θα υπάρχουν, αφού τα τελευταία κύτταρα του ΧΥΤΑ Φυλής θα έχουν γεμίσει, μέχρι το τέλος του 2018 και οι νέοι ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ είναι ακόμη στα χαρτιά. Και, φυσικά, δεν μας διαφεύγει ότι οι πρώτοι υποψήφιοι χώροι, αν και όταν επιλεγούν, είναι αυτοί των παλιών χωροθετήσεων, όπως το Μελετάνι και το λατομείο Μουσαμά, μαζί με τη χιλιοσυζητημένη περίπτωση του ΧΥΤΑ Γραμματικού.

Για όλους αυτούς τους λόγους, πιστεύουμε ότι και ο νέος σχεδιασμός στην Αττική είναι βασικά συγκεντρωτικός, αναπαράγει τις παθογένειες του υφιστάμενου, ανάμεσά τους και την τάση για διαρκή κατακερματισμό και ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των αποβλήτων, δεν παράγει σοβαρό περιβαλλοντικό αποτέλεσμα και δεν αντιμετωπίζει την επερχόμενη κρίση. Αντίθετα, επιταχύνει την έλευση της κρίσης, με την περιφέρεια και τους δήμους παντελώς απροετοίμαστους να την αντιμετωπίσουν.

Η οικονομική πτυχή του νέου σχεδιασμού

Η διαφαινόμενη αδυναμία υλοποίησης του στόχου της αποκεντρωμένης διαχείρισης δεν αντανακλά μόνο στο περιβαλλοντικό, αλλά και το οικονομικό αποτέλεσμα που θα έχει ο νέος σχεδιασμός. Αυτό σημαίνει υψηλά κόστη διαχείρισης και «διαφυγόντα» οφέλη, που αποτιμώνται σε πολλά εκατομμύρια ευρώ. Ενδεικτικά των μεγεθών αυτών είναι τα όσα καταγράφονται στο παράρτημα που συνοδεύει αυτήν την παρουσίαση.

Οι περιφερειακές υποδομές που προβλέπει το νέο ΠΕΣΔΑ Αττικής

Για την ιστορία, παραθέτουμε τα όσα προβλέπει το νέο ΠΕΣΔΑ για τις βασικές υποδομές, περιφερειακού χαρακτήρα, παρόλο που οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στον «αέρα».

Ι. Για την επεξεργασία των υπολειμματικών σύμμεικτων απορριμμάτων

·      Μία ή δύο μονάδες στην περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Κεντρικού Τομέα Αθηνών, συνολικής δυναμικότητας έως 260.000 τόνων ετησίως. Οι μονάδες θα χωροθετηθούν κατά προτεραιότητα σε ήδη αδειοδοτημένους χώρους για την κατασκευή ΣΜΑ (Ελαιώνα και παλιό εργοτάξιο Αττικής οδού στου Γουδή).

·      Μία μονάδα στην περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά, δυναμικότητας έως   180.000 τόνων ετησίως. Η μονάδα θα χωροθετηθεί κατά προτεραιότητα σε ήδη αδειοδοτημένο  χώρο για την κατασκευή κεντρικού ΣΜΑ.

·      Μία μονάδα στη νότια Αττική, δυναμικότητας έως 150.000 τόνων ετησίως.

·      Μία μονάδα στην Βόρειο ‐ ανατολική Αττική, δυναμικότητας έως 60.000 τόνων ετησίως,  που προσδιορίζεται στην ΟΕΔΑ Β.Α. Αττικής, στο Γραμματικό.

·      Αναβάθμιση και επέκταση της δυναμικότητας του ΕΜΑΚ Λιοσίων στους 350.000 τόνους ετησίως (μαζί με επιπλέον 100.000 τόνους χωριστά συλλεγέντων  βιοαποβλήτων).

ΙΙ. Για το δίκτυο διάθεσης υπολειμμάτων (ΧΥΤ)

·      Αντιμετώπιση άμεσων αναγκών σε χώρους ταφής με αξιοποίηση της χωρητικότητας του Χ.Υ.Τ.Α. Φυλής ή/και χώρων που έχει ήδη εγκριθεί η καταλληλότητα τους ως Χ.Υ.Τ.Υ. (ν. 3164/2003).

·      Δημιουργία δικτύου νέων χώρων διάθεσης υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.) για την κάλυψη των  μέσο‐μακροπρόθεσμων αναγκών (20ετίας). Για την οριστική χωροθέτηση των νέων Χ.Υ.Τ.Υ. ιεραρχούνται, ως προς τα κριτήρια καταλληλότητας, κατά προτεραιότητα τα ανενεργά λατομεία - μεταλλεία.

·      Οριστικό κλείσιμο του Χ.Υ.Τ. Φυλής με την άμεση εκπόνηση σχεδίου αποκατάστασης του  και ενεργοποίηση του με την έναρξη λειτουργίας των νέων χώρων.

·      κατασκευή Χ.Υ.Τ.Υ. 2ης Δ.Ε. (Κύθηρα, Αντικύθηρα)

ΙΙΙ. Για τα επικίνδυνα Β.Α. προβλέπεται

·      Αξιοποίηση των υφιστάμενων ιδιωτικών ΧΥΤΕΑ για την εξυπηρέτηση των αναγκών τρίτων,  τουλάχιστον έως την ολοκλήρωση των αναγκαίων υποδομών.

·      Κατασκευή ΧΥΤ επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων για την κάλυψη των αναγκών της  περιφέρειας Αττικής, σε υψηλής προς τούτο καταλληλότητας εξαντλημένο Λατομείο –  μεταλλείο.

·      Αποτέφρωση οργανικών, επικίνδυνων Β.Α. που δεν μπορούν να ανακτηθούν κατά προτεραιότητα μέσω της αξιοποίησης υφιστάμενων βιομηχανικών εγκαταστάσεων και  υποδομών. Όπου αυτό δεν είναι εφικτό, διάθεση σε ΧΥΤΕΑ, εφόσον πληρούν τις  προδιαγραφές για ταφή.

Β. Η Δυτική Αττική εξακολουθεί να είναι στο επίκεντρο της κρίσης

Βασικό στοιχείο και του νέου σχεδιασμού, ενδεικτικό του προσανατολισμού του, είναι το γεγονός ότι η Δυτική Αττική θα εξακολουθήσει να σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος του φορτίου της διαχείρισης των αποβλήτων ολόκληρης της περιφέρειας Αττικής, με τη συνέχιση της λειτουργίας, αλλά και την επέκταση των δραστηριοτήτων, της εγκατάστασης της Φυλής. Ορισμένες πτυχές αυτού του ζοφερού μέλλοντος είναι οι εξής:

Νέα μονάδα επεξεργασίας της WATT AE

Οι ασάφειες και οι παραλείψεις του ΠΕΣΔΑ, εκτός όλων των άλλων, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την (περαιτέρω) δυναμική είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου στη διαχείριση των αποβλήτων, ιδιαίτερα στον τομέα της επεξεργασίας των σύμμεικτων απορριμμάτων. Τη στιγμή αυτή έχουν εκδηλωθεί συγκεκριμένες πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί αυτή της WATT ΑΕ, τόσο εξαιτίας του μεγέθους της μονάδας (82.000 τ/έτος), όσο και εξαιτίας της επιδίωξης να χωροθετηθεί μέσα στην ΟΕΔΑ Φυλής. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια μακροχρόνια «σχέση» που συνδέει την εταιρεία με το δήμο Φυλής, την περιφέρεια Αττικής και τον ΕΔΣΝΑ-ΕΣΔΚΝΑ. Δεν δημιουργεί καθόλου ευχάριστους συνειρμούς το γεγονός ότι το περιφερειακό συμβούλιο Αττικής έχει αποφύγει -παρά την υποχρέωσή του- να γνωμοδοτήσει για την ΜΠΕ της μονάδας, πράγμα που όμως έχει κάνει η ΕΕ του ΕΔΣΝΑ.

Η επέκταση του ΕΜΑΚ

Το νέο ΠΕΣΔΑ προβλέπει αύξηση της δυναμικότητας του ΕΜΑΚ  από τους, περίπου, 140.000 τόνους, που επεξεργάστηκε το 2015, στους  350.000 τόνους/έτος,  καθώς και  επεξεργασία 100.000 τόνων  ΒΑΑ. Το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ είναι κατηγορηματικά αντίθετο με αυτήν την απόφαση. Για το ΕΜΑΚ έχουμε μιλήσει πολλές φορές και έχουμε αποδείξει με αδιαμφισβήτητα στοιχεία πόσο λαθεμένη επένδυση ήταν. Δεν υπάρχει πλέον καμιά αμφιβολία πως η περιβαλλοντική επιβάρυνση από την λειτουργία του ΕΜΑΚ είναι πολύ μεγαλύτερη από το περιβαλλοντικό όφελος. Ο ΕΔΣΝΑ γνωρίζει αυτήν ην πραγματικότητα πολύ καλά, γιατί διαθέτει όλα τα στοιχεία. Όμως, η επιμονή του ΕΔΣΝΑ στην αύξηση της δυναμικότητας του ΕΜΑΚ δείχνει πως  η διατήρηση του ΕΜΑΚ στην Φυλή με αυξημένο μάλιστα ρόλο, αποτελεί μια στρατηγικού χαρακτήρα επιλογή, που αντικατοπτρίζει το στρεβλό χαρακτήρα του νέου περιφερειακού σχεδιασμού για την Αττική, που τον χαρακτηρίζουν:  

·      Η λογική της συγκεντρωτικής διαχείρισης σύμμεικτων σκουπιδιών, σε βάρος της προδιαλογής των υλικών στην πηγή και της ενίσχυσης των τοπικών σχεδίων των Δήμων.

·      Η διαιώνιση της λειτουργίας της εγκατάστασης της Φυλής, σε αντίθεση με τις αρχικές εξαγγελίες της περιφερειακής αρχής για την αποφόρτιση δραστηριοτήτων και την περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής.

·      Η διατήρηση της εμπλοκής των ιδιωτών μεγαλοεργολάβων στο κύκλωμα της διαχείρισης των απορριμμάτων με την ανομολόγητη επιδίωξη της καύσης, σε μεγάλη κλίμακα.

Στο πλαίσιο του στόχου για το οριστικό κλείσιμο της εγκατάστασης της Φυλής, ζητάμε:

·      Να γίνει επιτέλους η  οικονομοτεχνική αξιολόγηση της μέχρι σήμερα λειτουργίας του ΕΜΑΚ.

·      Να μην γίνει καμιά αύξηση της δυναμικότητας της μονάδας.

·      Να σταματήσει το ΕΜΑΚ να δέχεται σύμμεικτα απορρίμματα για επεξεργασία.

Η αποκατάσταση της χωματερής και το «μοντέλο της Χιρίγια»

Μέρος της προσπάθειας να ωραιοποιηθεί η κατάσταση στη Δυτική είναι και η επικοινωνιακή πολιτική της ανάπλασης της χωματερής της Φυλής, κατά τα πρότυπα της «ανάπλασης» της Χιρίγια στο Ισραήλ. Πολιτική στην οποία πρωτοστατεί ο δήμος Φυλής και «σιγοντάρει» η περιφέρεια Αττικής και ο ΕΔΣΝΑ. Μόνο που (και) αυτό το τέχνασμα είναι καταδικασμένο σε αποτυχία. Αφενός, επειδή η πρόθεση συνέχισης της λειτουργίας της εγκατάστασης στη Φυλή, αλλά και του ΧΥΤΑ είναι πρόδηλη και, αφετέρου, επειδή και το ίδιο το «μοντέλο» της Χιρίγια είναι μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων, συμπεριλαμβανομένης της καύσης.

Το ΚΔΑΥ Ασπροπύργου

Στο κατεστραμμένο ΚΔΑΥ Ασπροπύργου τα αποκαΐδια εξακολουθούν να καπνίζουν, στέλνοντας τοξικό καπνό στον ουρανό της  Δυτικής Αττικής. Μιλάμε για το χώρο του Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών της εταιρείας «Γενική Ανακυκλώσεως - Κτηματική Ξενοδοχειακή Α.Ε.», στην περιοχή του Ασπροπύργου, που πήρε φωτιά στις 6 Ιουνίου 2015. Σύμφωνα με τα στοιχεία 60 χιλιάδες τόνοι απορριμμάτων κάηκαν, δημιουργώντας ένα τοξικό νέφος πάνω από την περιοχή, που τις πρώτες ημέρες έφτασε σε πολλές περιοχές του λεκανοπεδίου.

Σήμερα, 20 μήνες μετά, ο χώρος παραμένει αφύλακτος και σε άθλια κατάσταση. Η φωτιά, παρά τις διαβεβαιώσεις του αντιπεριφερειάρχη Δυτικής Αττικής, εξακολουθεί να σιγοκαίει και να απελευθερώνει τοξικές ουσίες στην ατμόσφαιρα της Δυτικής Αττικής. Η ρύπανση που έχει προκληθεί στην περιοχή  και οι συνέπειες στην υγεία των ανθρώπων από την εισπνοή των τοξικών ουσιών είναι ανυπολόγιστες. Στο χώρο γίνονται ακόμα και σήμερα συνεχείς απορρίψεις διαφόρων υλικών χωρίς κανείς να ενδιαφέρεται. Ο ιδιοκτήτης παραμένει ασύλληπτος και σύμφωνα με καταγγελίες των ανθρώπων της περιοχής κινείται άνετα στην περιοχή σαν να μην τρέχει τίποτα.                   

Το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ καταγγέλλει τη στάση των αρχών και ζητά να αναλάβει η περιφέρεια Αττικής δράσεις αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς που προκλήθηκε στη θέση «Πάτημα» ή «Πεύκο Μαυράκη» Ασπροπύργου, από την πυρκαγιά στις 6 Ιουνίου 2015, τη μεταφορά των καμένων απορριμμάτων, τον καθαρισμό του χώρου και την σύλληψη και τιμωρία του ιδιοκτήτη.

Γ. Ο ρόλος των κινημάτων στη νέα περίοδο και οι στόχοι του ΔΥΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ

Το Δυτικό Μέτωπο έχει, ήδη, ζωή μερικών μηνών. Ωστόσο, οι φορείς και οι πολίτες της Δυτικής Αθήνας και Αττικής που το συγκροτούν, έχουν δώσει -και συνεχίζουν να δίνουν- αγώνες εδώ και πάνω από 15 χρόνια για το περιβάλλον και τη ζωή των κατοίκων, όχι μόνο της Δυτικής Αττικής αλλά όλου του λεκανοπεδίου.                                                                                            

Πρωτοστάτησαν στις μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στην εφαρμογή του προηγούμενου περιφερειακού σχεδιασμού (2006), των αδιεξόδων που δημιουργούσε και των καταστροφικών συνεπειών του, τις οποίες βιώνουμε μέχρι σήμερα. Είναι αλήθεια ότι δεν καταφέραμε να αποτρέψουμε το έγκλημα που συντελείται -δεκαετίες τώρα- στη Φυλή και στις γύρω περιοχές. Όμως, επειδή ο αγώνας μας ήταν και είναι δίκαιος, κατορθώσαμε να συμβάλουμε μαζί με τα άλλα κινήματα, που αναπτύχθηκαν στην Αττική και στην υπόλοιπη χώρα, στο να ενσωματωθούν στο νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΕΣΔΑ) βασικές μας θέσεις, όσον αφορά στην εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων –με έμφαση στην αποκέντρωση, στην προδιαλογή και ανάκτηση υλικών-, αλλά και να έχουμε μικρές νίκες, όπως την αποτροπή της συνέχισης της  απόρριψης λυματολάσπης στο ΧΥΤΑ Φυλής.

Με το πέρασμα των χρόνων, μαζί με τους αγώνες μας, μεγάλωνε και η ελπίδα για αλλαγή της κατάστασης. Φτάσαμε, όμως, στο σήμερα και βλέπουμε με αγωνία -αν και χωρίς να έχει καμφθεί η αγωνιστική μας διάθεση- ότι τα ίδια επιχειρηματικά συμφέροντα, που ήδη δραστηριοποιούνται στα  απορρίμματα, να συνεχίζουν να πιέζουν στα ίδια κατεύθυνση του συγκεντρωτικού μοντέλου που βιώσαμε, καταστροφικού για το περιβάλλον, την υγεία, αλλά και επιζήμιο οικονομικά για τους πολίτες, που θα κληθούν να πληρώσουν πάλι το «μάρμαρο». Δυστυχώς, με την ανοχή ή και την ενθάρρυνση της κυβέρνησης και της περιφέρειας.

Ποτέ δεν είχαμε και δεν έχουμε την αντίληψη «τα σκουπίδια μακριά από την πόρτα μου και ας πάνε όπου να ’ναι». Γι αυτό ακριβώς, όλα αυτά τα χρόνια, επεξεργαστήκαμε, και συνεχίζουμε να επεξεργαζόμαστε και να προτείνουμε συνολικό σχεδιασμό για μια βιώσιμη εναλλακτική διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική, φιλική στο περιβάλλον, μακριά από λογικές κατασκευής συγκεντρωτικών φαραωνικών εργοστασίων σύμμεικτων απορριμμάτων, μακριά από λογικές καύσης ή και εξαγωγής απορριμμάτων στο εξωτερικό, μακριά από λογικές δημιουργίας νέας  «ΦΥΛΗΣ».

Αγωνιζόμαστε για μια διαχείριση με άξονες προτεραιότητας την αποκέντρωση, τη μικρή κλίμακα, την ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής και, βέβαια, το δημόσιο χαρακτήρα με πρωταγωνιστές τους δήμους και τους δημότες.

Το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ, παίρνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα και τις συνθήκες που διαμορφώνονται μετά τη ψήφιση του νέου ΠΕΣΔΑ, αλλά και την υπονόμευση της υλοποίησης των θετικών πλευρών του ΕΣΔΑ, θα εντείνει τις προσπάθειές του το επόμενο διάστημα, ώστε, αφενός μεν, να εμποδίσει με όλους τους τρόπους και όλες του τις δυνάμεις τις διαφαινόμενες αρνητικές εξελίξεις που προωθούνται, αφετέρου δε, να πρωτοστατήσει στην προώθηση θετικών πλευρών που υιοθετήθηκαν στο ΕΣΔΑ και σήμερα εγκαταλείπονται.

Συγκεκριμένα:

·      Απορρίπτουμε τη συνέχιση του συγκεντρωτικού μοντέλου των μεγάλων κεντρικών εγκαταστάσεων, με πιθανή ενεργειακή αξιοποίηση (δηλαδή καύση), όπως δημόσια εκφωνείται από υπουργικά χείλη.

·      Ο ΧΥΤΑ Φυλής να κλείσει οριστικά στο τέλος του 2018, όταν και εξαντλείται η χωρητικότητά του, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου του ΕΔΣΝΑ. Στο χρόνο που απομένει μέχρι τότε, αγωνιζόμαστε ώστε να χωροθετηθούν και να κατασκευαστούν νέοι χώροι τελικής διάθεσης, στη βάση της αποκέντρωσης και του δίκαιου καταμερισμού των βαρών στη διαχείριση των απορριμμάτων. Η ευρωπαϊκή εμπειρία έχει δείξει πως μπορούν να δημιουργηθούν μικρές, αποκεντρωμένες και άρτια οργανωμένες υποδομές τελικής διάθεσης, που θα δέχονται για υγειονομική ταφή μικρές ποσότητες υπολειμμάτων και μπορούν να αλλάξουν την εικόνα που έχουμε ως σήμερα.

·      Αγωνιζόμαστε για το οριστικό κλείσιμο της εγκατάστασης της Φυλής και την άμεση ένταξή της, μαζί και της ευρύτερης περιοχής, σε πρόγραμμα περιβαλλοντικής αξιολόγησης - αποκατάστασης.

·      Σε αυτό το πλαίσιο, δεν θα αποδεχτούμε καμία νέα εγκατάσταση στην ΟΕΔΑ Φυλής, ούτε, βέβαια, αναβάθμιση - επέκταση του ΕΜΑΚ ΦΥΛΗΣ, όπως προβλέπεται στο νέο ΠΕΣΔΑ.

·      Για το ίδιο λόγο, είμαστε κατηγορηματικά απέναντι στην αδειοδότηση της νέας μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων της WATT ΑΕ, μέσα στο χώρο της ΟΕΔΑ Φυλής.

·      Άμεση μεταφορά της μονάδας αποτέφρωσης των νοσοκομειακών αποβλήτων εκτός αστικού ιστού.

·      Κατάργηση, επιτέλους, των αντισταθμιστικών προς το δήμο Φυλής. Η υγεία και το περιβάλλον δεν εξαγοράζονται.

Το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ έχει προγραμματίσει μια σειρά δράσεων - παρεμβάσεων για το επόμενο διάστημα, ανάμεσα στις οποίες:

·      Κάλεσμα σε όλους τους φορείς της Δυτικής Αττικής και της Δυτικής Αθήνας (δημοτικές παρατάξεις, εκπαιδευτικούς, πολιτιστικούς, αθλητικούς κ.ά. συλλόγους) να αγκαλιάσουν τις δράσεις του για την επίτευξη των στόχων του.

·      Συγκεντρώσεις σε όλους τους δήμους και τις γειτονιές της Δυτικής Αθήνας και της Δυτικής Αττικής, μέχρι το καλοκαίρι.

·      Διανομή ενημερωτικού υλικού στα σχολεία και στους φορείς των δήμων μας.

·      Οργάνωση ποδηλατοπορείας, στις 19 Μαρτίου, σε συνεργασία με τους ποδηλατικούς συλλόγους των δήμων μας, αλλά και άλλους φορείς, με αίτημα το οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής. Η ποδηλατοπορεία θα διασχίσει τους δήμους της Δυτικής Αθήνας και θα καταλήξει στην πλατεία Ηρώων, στο Δημαρχείο στα Άνω Λιόσια.

·      Επιδίωξη συνεργασίας και κοινού βηματισμού με όλα τα κινήματα και τις συλλογικότητες, που δραστηριοποιούνται στην Αττική και έχουν κοινούς στόχους και κοινό όραμα με το ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Σύμφωνα με το νέο περιφερειακό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) της Αττικής, προβλέπεται το 2020 να προδιαλέγεται το 52,66% των αστικών αποβλήτων και το υπόλοιπο 47,34% να είναι σε σύμμεικτη μορφή. Πιο συγκεκριμένα, θα προδιαλέγονται 667.000 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών και 330.000 τόνοι οργανικών. Οι υπόλοιποι 896.000 τόνοι θα είναι σύμμεικτα απορρίμματα. Σύμφωνα με το ΠΕΣΔΑ:

·      Τα ανακυκλώσιμα υλικά θα οδηγούνται στις εγκαταστάσεις των ιδιωτικών συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης (δεν προβλέπονται δημοτικές υποδομές).

·      Τα οργανικά θα οδηγούνται, για κάποια χρόνια, στο ΕΜΑΚ και αργότερα (και) σε άλλες κεντρικές μονάδες κομποστοποίησης, αν και όταν αυτές κατασκευαστούν (προς το παρόν, είναι στα χαρτιά).

·      Τα σύμμεικτα θα οδηγούνται στο ΕΜΑΚ και σε κάποιες άλλες μονάδες επεξεργασίας, αν και όταν αυτές κατασκευαστούν (προς το παρόν, είναι στα χαρτιά). Μέχρι να γίνει αυτό, τα σύμμεικτα θα συνεχίσουν να πηγαίνουν στο ΧΥΤΑ Φυλής (απευθείας ή μέσω του ΕΜΑΚ).

Με βάση τους στόχους του ΠΕΣΔΑ, θα έχουμε την παρακάτω εικόνα για τις τρεις βασικές κατηγορίες αστικών αποβλήτων τα επόμενα χρόνια και ως το 2020 (οι ποσότητες σε τόνους):

έτος	προδιαλογή υλικών		σύμμεικτα	οργανικά + σύμμεικτα	σύνολο ΑΣΑ
	ανακυκλώσιμα	οργανικά
2015	100.000	4.000	1.736.000	1.740.000	1.840.000
2016
2017	242.000	86.000	1.565.000	1.651.000	1.893.000
2018	384.000	168.000	1.341.000	1.509.000	1.893.000
2019	526.000	250.000	1.117.000	1.367.000	1.893.000
2020	667.000	330.000	896.000	1.226.000	1.893.000
σύνολο 2017-2020	1.819.000	834.000	4.919.000	5.753.000	7.572.000

Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι τα εξής:

1.    Μπορούμε να δεκαπλασιάσουμε την προδιαλογή υλικών (από τους 104.000 τόνους του 2015, στους 997.000 τόνους του 2020), χωρίς αποκεντρωμένες δημοτικές ή διαδημοτικές υποδομές ανακύκλωσης και κομποστοποίησης και χωρίς τη μεγάλη οικονομική ωφέλεια που αυτές συνεπάγονται;

2.    Πώς και πού θα γίνει η επεξεργασία 834.000 τόνων προδιαλεγμένων οργανικών, τα επόμενα τέσσερα χρόνια, όταν η ετήσια δυναμικότητα των μοναδικών μονάδων κομποστοποίησης που ονοματίζονται είναι της τάξης των 130.000 τόνων (100.000 τόνοι στο ΕΜΑΚ, 20.000 τόνοι στο Γραμματικό και 10.000 τόνοι στα Μέγαρα) και αυτή όχι άμεσα;

3.    Με δεδομένο ότι η χωρητικότητα του ΧΥΤΑ Φυλής εξαντλείται στο τέλος του 2018 (ακόμη και με την παραπάνω υποθετική προδιαλογή) και ότι το ΕΜΑΚ δε θα μπορεί να δεχτεί πάνω από 100.000 τόνους οργανικών, τι θα γίνουν 1.367.000 τόνοι (το 2019) και 1.226.000 τόνοι (το 2020) οργανικών και σύμμεικτων, αν δεν χωροθετηθούν και δεν δρομολογηθούν ΤΩΡΑ οι αναγκαίες νέες μονάδες επεξεργασίας των υπολειμματικών σύμμεικτων και οι νέοι ΧΥΤΥ;

4.    Με αυτές τις συνθήκες, δεν προδιαγράφεται η λειτουργία της εγκατάστασης της Φυλής για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα;

5.    Η επερχόμενη κρίση διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής, οδηγεί ή όχι στην υιοθέτηση τεχνολογιών καύσης (στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό);

Η οικονομική αιμορραγία των δήμων

Η συγκεντρωτική διαχείριση των απορριμμάτων, σε αντιπαραβολή με την αποκεντρωμένη -ήπια και μικρής κλίμακας διαχείριση- επιβαρύνει τους δήμους και τους πολίτες με υψηλά κόστη. Αυτό συμβαίνει επειδή οι υποδομές μεγάλης κλίμακας είναι πιο σύνθετες, έχουν μεγάλο κατασκευαστικό κόστος και κόστος διαχείρισης, ωθούν στην ιδιωτικοποίηση, δημιουργούν μεγάλα κόστη μεταφοράς και αφαιρούν δυνητικούς πόρους από τους δήμους.

Ας δούμε, ειδικότερα, το τι θα συνέβαινε αν οι δήμοι επέλεγαν να λειτουργήσουν απλές, δημοτικές υποδομές ανακύκλωσης, οι οποίες προβλέπονται τόσο στο νέο εθνικό σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων, όσο και στον οδηγό σύνταξης τοπικών σχεδίων διαχείρισης, που έστειλε ο ΕΔΣΝΑ στους δήμους. Με ένα μικρό αρχικό κόστος θα μπορούσαν να τις κατασκευάσουν και να τις λειτουργήσουν, αξιοποιώντας το προσωπικό των δήμων που σήμερα απασχολείται στην ανακύκλωση ή και με πρόσθετο, νέο προσωπικό. Η ανάπτυξη δημοτικών υποδομών είναι σε θέση να αναχρηματοδοτεί και να επεκτείνει τη δραστηριότητα της ανακύκλωσης και, ταυτόχρονα, να συμβάλλει στη μείωση του συνολικού κόστους διαχείρισης των απορριμμάτων για τους δήμους και των δημοτικών τελών για τους δημότες.

Για τους παραπάνω λόγους είναι τελείως απαράδεκτη η πολιτική του ολοκληρωτικού αποκλεισμού της χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ των δράσεων για την ανακύκλωση και η απαγόρευση των προσλήψεων, ιδιαίτερα σε τομείς με ανταποδοτικό χαρακτήρα, όπως αυτός της διαχείρισης των απορριμμάτων. Σύμφωνα με το νέο ΠΕΣΔΑ Αττικής, την τριετία 2017-2020 η προδιαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών θα κυμανθεί στους 1.819.000 τόνους. Αν οι δήμοι της Αττικής επέλεγαν να αναπτύξουν και να λειτουργήσουν δημοτικές υποδομές ανακύκλωσης, σύμφωνα με μετριοπαθείς εκτιμήσεις:

·      Θα επωφελούνταν από την εμπορική διάθεση των ανακυκλώσιμων υλικών (μέση ενδεικτική τιμή 100 €/τόνο).

·      Θα εισέπρατταν το ποσό της ενίσχυσης που τους αντιστοιχεί από το κονδύλι των εισφορών ανακύκλωσης, που σήμερα πηγαίνει στα ιδιωτικά ΚΔΑΥ κλπ. (μέση ενδεικτική τιμή 30 €/τόνο). 

·      Θα εξοικονομούσαν κόστη μεταφοράς, συντήρησης οχημάτων και εργατικά κόστη, της τάξης των 20 €/τόνο.

Με όφελος 150 €/τόνο, στην τετραετία 2017-2020, οι δήμοι της Αττικής θα μπορούσαν να έχουν ένα συνολικό όφελος της τάξης των  1.819.000 τόνων Χ 150 €, δηλαδή 272.850.000 €. Με τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να καλύψουν το, σχετικά μικρό, πρόσθετο κόστος διαχείρισης, να αποσβέσουν τα κόστη κατασκευής των δημοτικών υποδομών και να αναχρηματοδοτήσουν τις δράσεις ανακύκλωσης και κομποστοποίησης.

Η περιφέρεια Αττικής, που εκβιάζει με το επιχείρημα της χρηματοδότησης που θα χαθεί -λες και έχει διασφαλίσει κάποιο κονδύλι-, πώς δικαιολογεί την αδιαφορία της για την παραπάνω προοπτική και γιατί συμπράττει στη συνέχιση του υφιστάμενου συστήματος ανακύκλωσης με τα ιδιωτικά συστήματα;