ΟΙ ΛΕΧΡΙΤΕΣ ΤΩΝ ΣΚΟΥΠΙΔΙΩΝ του Μπάμπη Μπιλίνη*

Κάποιοι τα έχουν μπερδέψει. Κι επειδή ο καιρός της αθωότητας έχει παρέλθει προ πολλού, ηθελημένα μπερδεύουν πράγματα συσκοτίζουν άλλα, μόνο και μόνο για να υποστηρίξουν συμφέροντα.

Για όσους δεν το ξέρουν "λεχρίτες' έλεγαν οι παλιοί ταβερνιάρηδες τα μικρά μυγάκια, που ζούσαν γύρω από την κάνουλα του βαρελιού του κρασιού. Η ζωή αυτών των εντόμων ήταν όσο καιρό το βαρέλι έκανε την δουλειά και έφτανε μέχρι το πλύσιμό του για να υποδεχτεί τον νέο μούστο, οπότε σιγά – σιγά αναπτυσσόταν νέα αποικία. Μεταφορικά κάποιος ταβερνιάρης θα είπε έτσι κάποια παρέα μπεκρήδων, που μαζεύονταν πολλές ώρες στο μαγαζί του και ήταν ζημιά αντί κέρδος και απέκτησε την  έννοια, που ξέρουμε.

Η ζωή της αποικίας των λεχριτών στο βαρέλι των απορριμμάτων δεν τελειώνει ποτέ. Οι πολίτες, οι δημότες,  οι καταναλωτές  γεμίζουν συνέχεια το βαρέλι με τα ανταποδοτικά δημοτικά τέλη και τις εισφορές των υπόχρεων, τα τέλη της ανακύκλωσης. Όταν μάλιστα αρχίζει να φαίνεται ο κίνδυνος να αδειάσει αυξάνονται τα τέλη και οι εισφορές και οι πολίτες σε βάρος της τσέπης τους γεμίζουν συνέχεια το βαρέλι.

Η τελευταία «κρίση σκουπιδιών»  τουλάχιστον έπρεπε να μας κάνει σοφότερους. Οικονομικά συμφέροντα που βλέπουν τα τέλη και τις εισφορές των πολιτών και ξερογλείφονται.  Σε διάστημα λίγων ωρών – ως έτοιμοι από καιρό – στην Θεσσαλονίκη έκαναν καταγραφή των σημείων συλλογής απορριμμάτων, σχεδίασαν τα δρομολόγια και υπολόγισαν  το κόστος, για να υποβάλλουν προσφορά στον Δήμο για την συλλογή των απορριμμάτων.

Πολιτικοί που άφησαν του δήμους και τις υπηρεσίες χωρίς οργανισμό και θέσεις εργασίας, που να ανταποκρίνονται  στις σύγχρονες μεθόδους και συνθήκες, αλλά με τους συμβασιούχους ορισμένου χρόνου να στήνουν το πελατειακό τους δίκτυο.  Εργαζόμενοι συνδικαλιστές που έχουν στήσει πολύ καλά τον μηχανισμό εκλογή τους και επανεκλογή τους και δεν εντάσσουν στα σωματεία  τους συμβασιούχους – για τους οποίους απεργούν και αγωνίζονται- για να μην διαταράσσεται ο μηχανισμός επανεκλογή τους.

Το παρασιτικό οικοσύστημα γύρω από τα απορρίμματα καλά κρατεί και φυσικά δεν θέλει να αλλάξει τίποτα, που θα διαταράξει την καλοπέραση του. Τώρα τα έχουν βάλει με το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση, που προσπαθεί με συντηρητικές αλλαγές να βάλλει μια τάξη.  Διαστρεβλώνουν λοιπόν και μπερδεύουν έννοιες και ορισμούς κατά το δοκούν. 

Ας αρχίσουμε λοιπόν από τους ορισμούς. Κατά τις ευρωπαϊκές οδηγίες, τους νόμους και τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) ανακύκλωση είναι η χωριστή συλλογή συσκευασιών και άλλων προϊόντων μετά το τέλος της ζωής τους για να επανέλθουν ως υλικά ξανά στον κύκλο της παραγωγής. Το ίδιο ισχύει και για την οργανική ανακύκλωση/ κομποστοποίηση.  Η συλλογή υλικών με μηχανικό τρόπο από σύμμεικτα απορρίμματα σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και τον ΕΣΔΑ θεωρείται ανάκτηση καθώς η ποιότητα των ανακτώμενων υλικών είναι υποβαθμισμένη. Είναι υλικά δεύτερης ποιότητας. Το ίδιο ισχύει και για την οργανική ανακύκλωση.    Σε όλη την χώρα σχεδιάζονται Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) για την επεξεργασία των σύμμεικτων,( που σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ το 2020 θα  πρέπει να είναι τα μισά των αστικών αποβλήτων) από τους Φορείς Διαχείρισης Συμμείκτων Αποβλήτων (ΦΟΡΔΣΑ).   Οι περισσότερες , εκτός Αττικής και κάνα δυο ακόμα Περιφερειών, με συμπράξεις  ιδιωτικού και δημοσίου (ΣΔΙΤ), που με μηχανικό τρόπο θα επεξεργάζονται τα σύμμεικτα. απορρίμματα  Οι ιδιώτες που αναλαμβάνουν την λειτουργία αυτών των μονάδων όλο και δυναμώνουν τις φωνές τους και μπερδεύουν την ανακύκλωση με την ανάκτηση, που επιχειρούν. Ο στόχος βέβαια είναι οι εισφορές των υπόχρεων / τα τέλη της ανακύκλωσης. Για να γίνουμε  όμως σαφείς σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ θα πρέπει με την πρόληψη,  την προετοιμασία επαναχρησιμοποίησης,  την διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση, την οργανική ανακύκλωση  στους δήμους να εκτρέπουμε από τις ΜΕΑ τα μισά αστικά στερεά απόβλητα μέχρι το 2020. Επομένως οι εισφορές των υπόχρεων / τα τέλη ανακύκλωσης στηρίζουν  αυτή την διαδικασία σε επίπεδο δήμων. Συμπέρασμα για όσους ακόμα δεν θέλουν να καταλάβουν: Η ανάκτηση δεν είναι ανακύκλωση.

Ας ξεκαθαρίσουμε τώρα τι είναι σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης (ΣΕΔ) και τι οι εισφορές των υπόχρεων, που διαχειρίζεται για να ενισχύσει την ανακύκλωση.

Σύμφωνα και πάλι με τις οδηγίες και τους νόμους κάθε παραγωγός ή εισαγωγέας, που εισάγει στην αγορά ένα προϊόν, που είτε ως προς την συσκευασία του, είτε αυτό καθεαυτό το προϊόν υπάγονται στον νόμο για υποχρεωτική ανακύκλωση του, είναι υποχρεωμένος στο κόστος, στην τιμή του προϊόντος να υπολογίσει και το κόστος ανακύκλωσης του. Αυτό το κόστος, αυτά τα χρήματα τα πληρώνει ο καταναλωτής και υποχρεωτικά  γίνονται μηχανισμός – σύστημα για την ανακύκλωση του προϊόντος. Είναι λοιπόν χρήματα των καταναλωτών, της κοινωνίας, δημόσιος πόρος και φυσικά πρέπει να υπόκεινται σε αυστηρούς ελέγχους ότι χρηματοδοτούν τον σκοπό για τα οποία εισπράχτηκαν.

Ο υπόχρεος που για το δικό του μόνο προϊόν ή συσκευασία στήνει τον μηχανισμό ανακύκλωσης, στήνει ατομικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΑΣΕΔ), ενώ όταν συμμετέχουν παραπάνω από ένας υπόχρεος τότε το σύστημα γίνεται συλλογικό  (ΣΣΕΔ). Τα συστήματα ανεξάρτητα της εταιρικής μορφής που έχουν ΑΕ, ΕΠΕ, ΟΕ δεν μοιράζουν κέρδη στους εταίρους  για τον λόγο ότι διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα και υπόκεινται ή τουλάχιστον πρέπει να υπόκεινται σε συνεχή έλεγχο, ότι αυτό το χρήμα γίνεται ανακύκλωση. Για τον λόγο αυτό υποβάλλουν κάθε έξι χρόνια επιχειρησιακό σχέδιο για το πώς θα διαχειριστούν τα χρήματα, που τους καταβάλλουν οι υπόχρεοι, και αυτό εγκρίνεται και ελέγχεται από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος.  Σε άλλες χώρες τις εισφορές των υπόχρεων εισπράττει δημόσιος φορέας και τις μεταβιβάζει στα συστήματα σύμφωνα με τα αποτελέσματα ανακύκλωσης που επιτυγχάνουν, αλλά αυτό στην χώρα μας προς το παρόν είναι ανέφικτο, καθώς ο ΕΟΑΝ είναι σοβαρά υποστελεχωμένος και μόλις τώρα με το νομοσχέδιο, που πήρε τον δρόμο ψήφισης του από την Βουλή προβλέπεται να ενισχυθεί ως προς την στελέχωση. Ας το κρατήσουμε όμως αυτό για να το συζητήσουμε στο μέλλον. Σήμερα αυτό που προκύπτει από τα παραπάνω είναι η επιτακτική ανάγκη ενίσχυσης του ΕΟΑΝ ως προς τον ελεγκτικό του ρόλο. Είναι κάτι που πρέπει να ζητούν οι υπόχρεοι, που καταβάλλουν τις εισφορές και θέλουν αυτές να πιάνουν τόπο, αλλά και κάποιοι άλλοι ανταγωνιστές τους να μην εισφοροδιαφεύγουν δημιουργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού. Είναι κάτι που θέλουν οι Δήμοι καθώς θα μπορούν με τα χρήματα  της ανακύκλωσης να χρηματοδοτούν τις δράσεις τους που περιλαμβάνονται στο Τοπικό τους Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων.

Με το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση, που τώρα εισάγεται προς συζήτηση αυτό γίνεται προσπάθεια να επιτευχτεί. Δύνεται επίσης η δυνατότητα στους Δήμους στα πλαίσια πάντα του τοπικού τους σχεδίου να στήνουν οι ίδιοι συστήματα και να μπορούν να εκποιούν τα υλικά που συλλέγουν για να έχουν οι ίδιοι έσοδα και να στηρίζουν το σχέδιο τους.

Γίνεται προσπάθεια να σπάσει το οικοσύστημα παρασιτισμού, που έχει στηθεί γύρω από την ανακύκλωση.

*Μπάμπης Μπιλίνης

Μέλος ΔΣ ΕΟΑΝ

ΥΓ.  Τους «αγωνιούντες» εργαζόμενους του φορέα διαχείρισης συμμείκτων απορριμμάτων Αττικής του ΕΔΣΝΑ τους διαβεβαιώνω ότι το νομοσχέδιο καμιά σχέση δεν έχει με τον μηχανισμό συλλογής χαρτιού, που έχει στήσει ο φορέας. Με τα παραπάνω ελπίζω να κατάλαβαν τι είναι σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης .

    ΠΗΓΗ : ΑΥΓΗ