Αφιερωμένο στους φίλους μου . (ολόκληρη η ομιλία του Γραμμένου στην παρουσίαση του βιβλίου του Τάκη Γεράρδη Ο ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΣ)

 

 

Η παρουσίαση του βιβλίου του Τάκη Γεράρδη το βράδυ της πρωταπριλιάς  στο Καματερό πήγε καλά .

Με  την ευκαιρία της παρουσίασης  του βιβλίου βρεθήκαμε ξανά με πολλούς φίλους  από τα νεανικά μας χρόνια και μιλήσαμε για τους ανθρώπους  της  βιοπάλης  που ήρθαν στο Καματερό ως εσωτερικοί μετανάστες  στις αρχές της δεκαετίας του 60 και άλλαξαν την εικόνα του Καματερού σε όλα τα επίπεδα.

Αυτοί οι άνθρωποι πρωτοστάτησαν στη  δημιουργία των εξωραϊστικών και πολιτιστικών συλλόγων , έβγαλαν τις πρώτες τοπικές εφημερίδες , έκαναν τα πρώτα βιβλιοπωλεία και οργάνωσαν τις πρώτες κινητοποιήσεις  για την επίλυση των προβλημάτων των γειτονιών . Σχεδόν όλοι όσοι  βρεθήκαμε σε αυτή τη συνάντηση είμαστε «τα παραγόμενα προϊόντα» αυτής της ιστορίας .

Και άνθρωποι από τη δική μας γενιά  τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης  απηυδισμένοι από τη  μαζική  κουλτούρα της  χούντας  που  χρησιμοποιήθηκε   για τον βίαιο ανακαθορισμό της  «εθνικής ιστορίας»  συνέβαλαν στη δημιουργία  πολιτιστικών κινήσεων και στο Καματερό και τους Αγίους Αναργύρους .

Η πολιτιστική άνοιξη της δεκαετίας του 70 είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο που αξίζει και πρέπει να ερευνηθεί και να συζητηθεί.

Επανερχόμενος στην εκδήλωση,   η παρουσίαση του βιβλίου από τον Γραμμένο ήταν εξαιρετική . Ο Γραμμένος δεν έκανε μια κλασικού τύπου ομιλία όπως συνηθίζεται  στις παρουσιάσεις βιβλίων.

 Μέσα από την παρουσίαση του βιβλίου ο Γραμμένος έκανε το «ψυχογράφημα»  του συγγραφέα  μιλώντας για το σύνολο της συγγραφικής  του δουλειάς  αλλά και της πολύχρονης προσωπικής του σχέσης με τον Τάκη.

Δημοσιεύω ολόκληρη την ομιλία του Γραμμένου με την ελπίδα να συνεχιστεί αυτή η πολύ ωραία συζήτηση  για το Καματερό και τους ανθρώπους του .

 Θ.Ε.Μ.

 Η ομιλία του Γραμμένου

Με τον Τάκη γνωριζόμαστε από την αρχαιότητα.

Είμαστε και οι δύο εσωτερικοί μετανάστες.

Οι οκογένειές μας, φτωχές και αριστερές, άνθρωποι της βιοπάλης.

Μεγαλώσαμε σε ένα ασφυκτικά σκληρό κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον,  η περίοδος της χούντας ήταν  απλά η κορύφωση του μετεμφυλιακού αστυνομικού κράτους που γνωρίσαμε από τα πολύ μικράτα μας/

Πήγαμε στα ίδια σχολεία, παίξαμε ποδοσφαιράκι στις ίδιες λέσχες  και κυκλοφορήσαμε και οι δυό  στις πιό προηγμένες τριγύρω γειτονιές, όπως αυτή των Αγίων Αναργύρων.

Σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας βρισκόμαστε και απομακρυνόμαστε διαδοχικά, οι δρόμοι μας άλλοτε εφάπτονται και άλλοτε βρίσκονται σε απόκλιση.

Έχουμε κάνει τις άπειρες συζητήσεις, έχουμε συμφωνήσει σε πολλά και έχουμε διαφωνήσει σε περισσότερα.

Ένα πράγμα όμως έμεινε σταθερό στη μεταξύ μας σχέση, από τη δική μου μεριά τουλάχιστον.

Έβρισκα πάντα την παρέα του γοητευτική, ποτέ δεν βαρέθηκα μαζί του, εκτός από την ώρα που μίλαγε για την ΑΕΚ κι τον Παναιτωλικό.

Έχει αυτό το χάρισμα ο Τάκης, να μην πλήττεις και να μην βαριέσαι ποτέ μαζί του.

Πολλές φορές σκέφτομαι τη γυναίκα του, την αγαπητή Λίνα. Είμαι σίγουρος πως πέρασε πολύ δύσκολες στιγμές μαζί του, αλλά είμαι εξίσου σίγουρος πως στο σύνολο είχε μια γοητευτική και ενδεχομένως ακόμα και μια συναρπαστική ζωή.

Ο Τάκης ανήκει σε κείνο το είδος των συγγραφέων που θα τους έλεγα συγγραφείς της πράξης.

Στη ζωή του βούτηξε μέσα σε πολλά, πέρασε και γνώρισε φυλές ανθρώπων κάθε είδους, από τον Μίκη Θεοδωράκη μέχρι τους αναβάτες του ιπποδρόμου, από πολιτικά στελέχη της αριστεράς μέχρι σκληρούς τοκογλύφους.

Από πολύ νωρίς ασχολήθηκε με την γραφή.

Το πρώτο του έργο που γνώρισα, ήταν μια ποιητική συλλογή που εκδόθηκε τη δεκαετία του 80.

Προσωπικά και σε αντίθεση με την μετέπειτα γνώμη του Τάκη, εμένα μου άρεσε πολύ. Όπως πολύ μου άρεσαν και τα πολλά διηγήματά του, που εκδόθηκαν αργότερα με τον τίτλο ΚΟΥΡΕΛΟΥ.

Προσωπικά τον θεωρώ σχεδόν μάστορα της μικρής βιωματικής φόρμας.

Θα τον έλεγα σκέτο μάστορα ,αν δεν είχε προηγηθεί ο Μπόρχες και ο Αχιλλέας Κυριακίδης.

Τα τελευταία χρόνια ο Τάκης ασχολείται με το μυθιστορημα.

Σε όλο του το έργο βέβαια, από τα ποιήματα, τα διηγήματα, το περιοδικό που εξέδιδε, το βιβλίο για τον Ιππόδρομο, μέχρι το τελευταίο βιβλίο τον ΤΥΠΟΓΡΑΦΟ, υπάρχουν κάποια βασικά μοτίβα.

ΜΟΤΙΒΟ ΠΡΩΤΟ

Ο τζόγος είναι παρών σε όλα τα βιβλία του Τάκη.Οι άνθρωποι παίζουν ζάρια ,παίζουν στον ιππόδρομο και συνήθως έχουν κολλήσει και κάποιο φεγγάρι στο καζίνο/Ο συγγραφέας δεν στέκεται ηθικοπλαστικά απέναντι στο γεγονός ,απλά  το αποδέχεται σαν ένα κάποιο φυσικό φαινόμενο ,χωρίς σε καμιά περίπτωση να του προσθέτει κανενός είδους γοητεία ,σε αντίθεση με πολλούς ιδίως κινηματογραφιούς μύθους.

Ισα ίσα το περιγράφει σαν μια μαύρη τρύπα που ρουφάει τις ζωές των ανθρώπων ,που τους στερεί ακόμα και την σεξουαλικότητα/

ΜΟΤΙΒΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Και η μεταφυσική είναι μόνιμη καλεσμένη στα βιβλία του.Και με την τρέχουσα χυδαία εκδοχή της ,καφεντζούδες χειρομαντεία κλπ/Και με την πιο σκοτεινή της όψη ,μασόνοι ,τελετές  σατανιστικές και άλλες αποκρυφιστικές συνάξεις μα και δοξασίες/Αλλά και με την πιο σοφιστικέ  της εκδοχή ,αυτή που αναρωτάται για το τι και το πως και το γατί κινείται έτσι ο κόσμος/Η μεταφυσική καταφέρνει να συμβιώνει άνετα και χωρίς να ξενίζει ,με τον συνήθη σκληρό ορθολογισμό και πραγματισμό που διαχέεται σε όλα τα βιλία του Τάκη,άλλωστε όλοι μας είμαστε πολύ εξοικειωμένοι με την συνήθη αντιφατικότητα των ανθρώπων ,ανορθολογισμός και ορθολογισμός συνυπάρχουν πάντα και όταν συνυπάρχουν αρμονικά μπορούν να μας εξασφαλίζουν μια όμορφη ισορροπία.

ΜΟΤΙΒΟ ΤΡΙΤΟ

Οι ήρωες του Τάκη δεν ανήκουν στους μεγαλοσχήμονες της κοινωνίας. Ακόμα και όταν υπάρχουν τέτοιοι, είναι στην καλύτερη περίπτωση ουδέτεροι, συνήθως όμως είναι ανοιχτά ή καλυμμένα αρνητικοί. Οι ήρωές του θα έλεγα πως ανήκουν στο περιθώριο της μεινστρημ κοινωνίας, είτε το πολύ-πολύ να βρίσκονται κάπου σε μια ακρούλα. Δεν είναι αυτοί που θα είναι πρώτη μούρη στα λαϊφσταιλ  περιοδικά και δεν είναι αυτοί που θα φιλοξενήσουν τα πρωινάδικα.

ΜΟΤΙΒΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Οι θετικοί του ήρωες είναι αυτοί που προέρχονται από τη φτώχια, συνήθως προέρχονται από την εσωτερική μετανάστευση και από αριστερή οικογενειακή παράδοση. Στα βιβλία του είναι πανταχού παρόν το Καματερό ,οι Αγιοι Ανάργυροι και γενικά τα δυτικά προάστια,καθώς και το Αγρίνιο,ενω υποαναφέρεται η Καλλιθέα παρόλο που σε αυτήν που ο Τάκης έχει ζήσει πάνω από 40 χρόνια .Για να επαλθευθεί για άλλη μια φορά η ρήση πως πραγματική μας πατρίδα είναι τα παιδικά μας χρόνια/

 

ΜΟΤΙΒΟ ΠΕΜΠΤΟ

Οι θετικοί του ήρωες είναι άνθρωποι της σκληρής δουλειάς. Δεν υπάρχουν συνήθως ήρωες που κέρδισαν ένα λαχείο ας πούμε ή πήραν μια πλούσια γυναίκα. Είναι αυτοί που όταν πετυχαίνουν είνα γιατί δουλεύουν ασταμάτητα και είναι και έξυπνοι, με την έννοια που δίνει η πιάτσα σ΄αυτό. Και όταν λέμε σκληρή δουλειά, δεν εννοούμε μέσα σε ένα εργαστήριο ή μια βιβλιοθήκη, αλλά άνθρωποι που η δουλειά τους γίνεται με το κορμί τους, με τα χέρια, το μυαλό και τα πόδια τους. Δεν είναι σίγουρα διανοούμενοι, δεν τους απασχολούν τα μεγάλα μυστήρια της ύπαρξης, είναι όμως θυμόσοφοι, έχουν μια συμπυκνωμένη πρακτική σοφία που τους επιτρέπει να πορεύονται επαρκώς και εν πολλοίς επιτυχώς.

ΜΟΤΙΒΟ ΕΚΤΟ

Το θάρρος ακόμα και με τη μορφή του θράσους.                                                       

 Οι ήρωες του Τάκη δεν κωλώνουν,δεν φοβούνται να τσαλαβουτήσουν σε σκληρά και ανθυγιεινά περιβάλλοντα, δεν φοβούνται να αναλάβουν ρίσκα, δεν πολυφοβούνται μην τυχόν     λερώσουν και λίγο τα χέρια τους. Η επιτυχία τους είναι αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, σωστών γνωριμιών και σχέσεων αλλά και ρίσκου πολλές φορές παράτολμου.   Οι  φοβισμένοι  δεν έχουν υπάρξει ποτέ νικητές μέσα στα βιβλία του Τάκη.          

ΜΟΤΙΒΟ ΕΒΔΟΜΟ

Οι ήρωες του Τάκη έχουν την οικογένεια στην πρώτη θέση του μυαλού τους. Τα πάντα καθαγιάζονται για να είναι η οικογένεια καλά, μακριά από τα κακά στόματα του κόσμου, να μην της λείπει τίποτα.              Όταν  η  οικογένεια δεν περπατά όπως πρέπει, αυτό είναι λόγος άφατης  απελπισίας και δυστυχίας. Και όταν κάποιο μέλος της οικογένειας υποφέρει , είτε από κακούς εχθρούς, είτε από αρρώστια, είτε από τη μαύρη του τη μοίρα, είτε από το στραβό το ριζικό του και το στραβό κεφάλι του, συνήθως ο πάτερ φαμίλιας αναλαμβάνει δράση. Αυτό άλλωστε είναι το μέγιστο  καθήκον του, να προστατέψει την οικογένειά του.

Και όταν κάποια πράγματα δεν μπορεί να τα καταφέρει και δεν μπορεί τα τα αλλάξει, τα αποδέχεται στωικά, δέχεται με υπομονή την αιμορραγία της ψυχής του, χωρίς όμως να παραιτείται από όλα τα υπόλοιπα και όλες τις υπόλοιπες υποχρεώσεις του.                                   

 Οι γυναίκες των ηρώων του Τάκη συνήθως είναι ξύπνιες και ενεργές στην ζωή της οικογένειας  μα πάντα στη σκιά των αρσενικών, άλλοτε πραγματικά και άλλοτε φαινομενικά.

ΜΟΤΙΒΟ ΟΓΔΟΟ

Η φιλία.                                                                                                                  

Στο έργο του Τάκη οι ήρωες έχουν πολύ δυνατές και στέρεες φιλίες, κατά κανόνα μακροχρόνιες. Αλλά και στις τρέχουσες εφήμερες ή και στις πιό πρόσφατες σχέσεις τους, ο σεβασμός των ανθρώπων που βρίσκονται συνδεδεμένοι με αυτούς είναι σχεδόν ιερή υποχρέωση. Αυτό που κάπως καταχρηστικά θα λέγαμε μπέσα των λαϊκών ανθρώπων είναι ο γενικός τους κανόνας στην αλληλεπίδρασή τους  με τους άλλους.

ΜΟΤΙΒΟ ΕΝΑΤΟ

Συνήθως οι ήρωες του Τάκη δεν έχουν βγάλει πανεπιστήμια. Ωστόσο σε όλο του το έργο διακρίνεται ένας σαφής σεβασμός σε αυτό που λέμε μόρφωση. Ένας σεβασμός παρόμοιος με των γονιών μας, που δεν ανέχονταν τους μορφωμένου λιμοκοντόρους υπηρέτες των αφεντικών, αλλά που έσκυβαν το κεφάλι από σεβασμό μπροστά στον μορφωμένο άνθρωπο που δεν ξεχνούσε από πού προήλθε, που είχαν σαν μέγιστη καταξίωση στη ζωή  όχι τόσο τα λεφτά, όσο αυτά τα λεφτά πέρα από την ασφάλεια, να μπορούν να στηρίξουν παιδιά μορφωμένα, επιστήμονες.

Κοντολογίς και συνοψίζοντας, στο έργο του Τάκη βρίσκεται βροντερός ο απόηχος των παλαιών ανθρώπων, των φτωχών μεταναστών του Καματερού, είναι αποτυπωμένος ο κώδικας αξιών τους στην καλύτερή του εκδοχή, ιδωμένος μέσα από τα φίλτρα του Τάκη.                          

 Ενός ανθρώπου που σε ένα σοβαρό βαθμό κατάφερε να παντρέψει μέσα στη ζωή και το έργο του, όψεις της χειρωνακτικής  και πνευματικής δουλειάς και φυσιογνωμίας των ανθρώπων.          

 Γενικά  οι ήρωές του δεν πορεύονται στη ζωή τυχαία. Ολα τα παραπάνω μοτίβα βρίσκονται στο τελευταίο βιβλίο του Τάκη  Ο ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΣ.

Διαβάζω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Ο νεαρός Χριστόφορος δουλεύει αχθοφόρος στη λαχαναγορά του Ρέντη. Διαβάζει τη βιογραφία του Γουτεμβέργιου , γοητεύεται και ονειρεύεται να μπει στην κόσμο των τυπογράφων . Ο Αχιλλέας είναι νονός της νύχτας. Ο κόσμος του περιστρέφεται γύρω από το βρώμικο χρήμα, τις προστασίες και το ξεκαθάρισμα λογαριασμών.
Θα συναντηθούν εξαιτίας ενός τυχαίου περιστατικού και μια βαθιά και ειλικρινής φιλία θα γεννηθεί. Βιοπάλη αλλά και παραχαράξεις παλαιών βιβλίων, απαγωγές, λαθρεμπόριο τσιγάρων, έρωτες και απιστίες, μα πάνω από όλα αληθινές φιλίες με μπέσα, θα στιγματίσουν τους ήρωες του βιβλίου. Χορευτές μπαλέτου, ονειροπόλοι αχθοφόροι, μπράβοι, μισότρελοι πληρωμένοι εκτελεστές, άντρες στρέιτ και αμφί, μασόνοι, τζαζίστες, μεγαλογιατροί, κυρίες σπιτιών και πόρνες πολυτελείας, φαρμακευτικές εταιρείες με μαφιόζικη δράση, αποτελούν έναν θίασο με πρωταγωνιστές και κομπάρσους στις γεμάτες ρεαλισμό σελίδες του μυθιστορήματος.
Μπορεί η ζωή των ηρώων του Τάκη να τους ταρακουνάει, να τους ζορίζει, να τους πηγαίνει πέρα-δώθε, ωστόσο αυτοί κινούνται με πυξίδα τον δικό τους κώδικα, κινούνται πάνω σε ράγες χαραγμένες από άλλους πολύ παλιότερους, δεν ψάχνονται για το σωστό και το λάθος, πράγμα που τους επιτρέπει το σύνολο του ψυχικού τους δυναμικού να κατευθύνεται στο δρόμο που έχουν χαράξει με απόλυτη στοχοπροσήλωση  , που εν πολλοίς είναι ήδη χαραγμένος από αιώνες και για αιώνες.

Κατά τη γνώμη μου πέρα από όλα τα άλλα  υπάρχει και κάτι άλλο άξιο θαυμασμού στον Τάκη                                                                       

 Καταφέρνει σε κάθε καινούριο του βιβλίο να είναι    διαρκώς καλύτερος, πράγμα που σημαίνει πως ακόμα είναι ικανός να μαθαίνει και να βελτιώνεται, πράγμα όχι και τόσο εύκολο, ούτε τόσο συνηθισμένο.

Ο Τυπογράφος έχει σαφώς μια πιό σφιχτή δομή από κάθε παλιότερό του,είναι βιβλίο με άριστη αρχιτεκτονική , η γλώσσα του βοηθάει να  ρέει αβίαστα  η σχετικά πολυπρόσωπη πλοκή και γενικά το βιβλίο διαβάζεται μονορούφι,το ενδιαφέρον του αναγνώστη συνεχώς ανανεώνεται ,σχεδόν σελίδα την σελίδα/Ανάμεσα δε στις γραμμές   της ιστορίας ,βρίσκει τρόπο ο συγγραφέας  να τρυπωνει πάμπολλες παρατηρήσεις ,ας τις πούμε στοχαστικού τύπου,χωρίς να σμπαραλιάζει την ιστορία και χωρίς να αναγκάζει τον αναγνώστη να δυσανασχετεί από άκαιρους και ανευ λόγου περισπασμούς από την απολαυστική πορεία της πλοκής/

Εύχομαι λοιπόν στον Τάκη να είναι ενεργός συγγραφικά,για   πολλά-πολλά ακόμα χρόνια, για να μπορεί να συνεχίζει και να βελτιώνεται και να καλυτερεύει.

Και εύχομαι σε όλους εμάς ,να ζήσουμε κι εμείς πολλά-πολλά ακόμα χρόνια και  να είμαστε καλά ,για να μπορούμε και μεις από την μεριά μας να απολαμβάνουμε τους κόπους της πνευματικής του δουλειάς/