Νόαμ Τσόμσκι: Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση παραμένει σημαντική

Ο Νόαμ Τσόμσκι, ένας από τους κορυφαίους διανοούμενους στον κόσμο, μοιράστηκε με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Truthout τις απόψεις του για τη μεταναστευτική και προσφυγική κρίση της Ευρώπης και άλλες τρέχουσες εξελίξεις –συμπεριλαμβανομένης της χρηματοοικονομικής κρίσης στην Ελλάδα– σε μια αποκλειστική συνέντευξη στον Χρόνη Πολυχρονίου.

Χ. Πολυχρονίου: Νόαμ, σας ευχαριστώ που δεχτήκατε να μας παραχωρήσετε συνέντευξη για τις τρέχουσες εξελίξεις στην Ευρώπη. Θα ήθελα να ξεκινήσω με την εξής ερώτηση: γιατί πιστεύετε ότι η προσφυγική κρίση της Ευρώπης συμβαίνει τώρα;

Νόαμ Τσόμσκι: Η κρίση ωρίμαζε εδώ και καιρό. Ξεσπάει στην Ευρώπη τώρα, επειδή έχει εξαντλήσει τις αντοχές τής Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Δύο ήταν τα αποφασιστικά χτυπήματα από μέρους της Δύσης με κρίσιμες συνέπειες. Το πρώτο ήταν η εισβολή των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου στο Ιράκ, ένα σχεδόν τελειωτικό χτύπημα σε μια χώρα που είχε ήδη ρημαχτεί από μια μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση 20 χρόνια νωρίτερα, την οποία ακολούθησαν κυρώσεις από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο που σχεδόν ισοδυναμούσαν με γενοκτονία. Πέρα από τις σφαγές και τις καταστροφές, η βάναυση κατοχή πυροδότησε μια σύρραξη μεταξύ διαφορετικών θρησκευτικών ομάδων που σπαράζει ακόμα τη χώρα και την ευρύτερη περιοχή. Η εισβολή εκτόπισε εκατομμύρια ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους διέφυγαν και απορροφήθηκαν από γειτονικά κράτη· κράτη φτωχά που τους έμελλε να διαχειριστούν όπως μπορούν τα συντρίμμια που άφησαν πίσω τους τα δικά μας εγκλήματα.

Ένα επακόλουθο της εισβολής ήταν και το τερατούργημα Ισλαμικό Κράτος, που παίζει κι αυτό το ρόλο του στον συριακό όλεθρο. Και πάλι οι γειτονικές χώρες απορρόφησαν το κύμα προσφύγων. Μόνο στην Τουρκία βρίσκονται πάνω από 2 εκατομμύρια σύροι πρόσφυγες. Παράλληλα, η Τουρκία έχει μερίδιο ευθύνης για την αύξηση των προσφύγων με την πολιτική της στη Συρία: στηρίζει το εξτρεμιστικό Μέτωπο Αλ-Νόσρα και άλλους ριζοσπάστες ισλαμιστές, και επιτίθεται στους Κούρδους, που είναι η βασικότερη χερσαία δύναμη που πολεμά το ΙΚ —το οποίο ΙΚ έχει επίσης ενισχυθεί από μια όχι και τόσο συγκεκαλυμένη συνδρομή της Τουρκίας. Όμως οι προσφυγικές ροές δεν μπορούν πια να συγκρατηθούν στα όρια της περιοχής.

Το δεύτερο αποφασιστικό χτύπημα κατέστρεψε τη Λιβύη, που τώρα πια δεν είναι παρά ένα χάος ένοπλων οργανώσεων, βάση του ΙΚ, πάροχος άφθονων τζιχαντιστών και όπλων από τη δυτική Αφρική προς τη Μέση Ανατολή και δίοδος για τις προσφυγικές ροές από την Αφρική. Αυτό αμέσως φέρνει στην επιφάνεια μια ιστορία με βάθος χρόνου. Εδώ και αιώνες η Ευρώπη βασανίζει την Αφρική· ή για να το θέσουμε πιο κομψά, εκμεταλλεύεται την Αφρική για να προωθήσει τη δική της ανάπτυξη, ακολουθώντας τις συστάσεις του επικεφαλής του επιτελείου χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ Τζορτζ Κέναν μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η ιστορία, που θα έπρεπε να μας είναι γνωστή, υπερβαίνει τα όρια του γκροτέσκου. Ας πάρουμε μία μόνο περίπτωση, για παράδειγμα το Βέλγιο, που τώρα κλαψουρίζει για την προσφυγική κρίση. Οφείλει σε μεγάλο βαθμό τον πλούτο του στην εκμετάλλευση του Κονγκό, που ξεπέρασε σε βαρβαρότητα και τους υπόλοιπους ευρωπαίους αποικιοκράτες. Το Κονγκό κέρδισε επιτέλους την ανεξαρτησία του το 1960. Θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί, μετά την απαλλαγή από την τροχοπέδη της αποικιοκρατίας, σε ένα πλούσιο και ανεπτυγμένο κράτος, που θα τόνωνε και την ανάπτυξη της Αφρικής. Υπήρχαν πραγματικά καλές προοπτικές υπό την ηγεσία του Πατρίς Λουλούμπα, μιας από τις πιο ελπιδοφόρες μορφές τής Αφρικής. Η CIA σχεδίαζε τη δολοφονία του αλλά οι Βέλγοι ήταν πιο γρήγοροι. Το πτώμα του τεμαχίστηκε και διαλύθηκε με θειικό οξύ. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στήριξαν τον αιμοσταγή και κλεπτομανή Μομπούτου. Μέχρι σήμερα, το ανατολικό Κονγκό είναι το σκηνικό των χειρότερων σφαγών τού κόσμου, που έγιναν με τη βοήθεια της εκλεκτής των ΗΠΑ Ρουάντας, ενώ αντιμαχόμενες στρατιωτικές ομάδες ικανοποιούσαν τη δίψα των δυτικών πολυεθνικών για μέταλλα για την κατασκευή κινητών τηλεφώνων και άλλων θαυμάτων της υψηλής τεχνολογίας. Η εικόνα αυτή αντιπροσωπεύει πολύ μεγάλο μέρος της Αφρικής, ενώ έρχονται να προστεθούν σε αυτήν αμέτρητα ακόμη εγκλήματα. Για την Ευρώπη, όλο αυτό δεν είναι παρά μια προσφυγική κρίση.

Τα κύματα μεταναστών —γιατί προφανώς πολλοί είναι μετανάστες και όχι μόνο πρόσφυγες από εμπόλεμες ζώνες— που εισχωρούν στην καρδιά της Ευρώπης αποτελούν κάποιο είδος φυσικής καταστροφής ή είναι καθαρά αποτέλεσμα πολιτικής;

Υπάρχει και το στοιχείο της φυσικής καταστροφής. Η εξοντωτική ξηρασία στη Συρία, που γονάτισε την κοινωνία, ήταν κατά πάσα πιθανότητα αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, πράγμα όχι ακριβώς φυσικό. Η κρίση στο Νταρφούρ ήταν εν μέρει αποτέλεσμα της ερημοποίησης, που ανάγκασε νομαδικούς πληθυσμούς να εγκατασταθούν κάπου μόνιμα. Οι τραγικοί λιμοί της κεντρικής Αφρικής σήμερα ίσως επίσης οφείλονται εν μέρει στην επίθεση στο περιβάλλον κατά την «Ανθρωπόκαινο», τη νέα γεωλογική περίοδο στη διάρκεια της οποίας η ανθρώπινη δραστηριότητα, κυρίως η βιομηχανοποίηση, καταστρέφει τις προοπτικές για αξιοπρεπή διαβίωση, και θα συνεχίσει να τις καταστρέφει αν δεν περιοριστεί.

Οι υπεύθυνοι της ΕΕ συναντούν πρωτοφανείς δυσκολίες στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, επειδή πολλά κράτη-μέλη δείχνουν απροθυμία να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να δεχτούν παραπάνω από μια χούφτα πρόσφυγες. Τι φανερώνει αυτό για τη διακυβέρνηση της ΕΕ και τις αξίες πολλών ευρωπαϊκών κοινωνιών;

Η διακυβέρνηση της ΕΕ είναι πολύ αποτελεσματική στην επιβολή σκληρών μέτρων λιτότητας, που ξεζουμίζουν τις φτωχότερες χώρες και αποφέρουν κέρδη στις τράπεζες του βορρά. Αλλά κοντεύει να καταρρεύσει τώρα που πρέπει να ανταποκριθεί σε ένα ανθρώπινο δράμα, που είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα εγκλημάτων τής Δύσης. Το βάρος έπεσε στους λίγους πρόθυμους, έστω προσωρινά, να αναλάβουν κάποιες υποχρεώσεις, όπως η Γερμανία και η Σουηδία. Πολλές άλλες χώρες έκλεισαν απλώς τα σύνορά τους. Η Ευρώπη προσπαθεί να πείσει την Τουρκία να κρατήσει να ναυάγια μακριά από τα σύνορά της, όπως ακριβώς και οι ΗΠΑ ασκούν πίεση στο Μεξικό να εμποδίσει την προσέγγιση των συνόρων σε όσους προσπαθούν να διαφύγουν από τα ερείπια που άφησαν πίσω τους τα εγκλήματα των ΗΠΑ στην Κεντρική Αμερική. Αυτό το περιγράφουν ακόμα και ως ανθρωπιστική πολιτική, που μειώνει τη «λαθρομετανάστευση».

Τι φανερώνουν όλα τα παραπάνω για τις αξίες που κερδίζουν έδαφος; Είναι δύσκολο ακόμα και να τις χαρακτηρίσω «αξίες», πόσο μάλλον να τις σχολιάσω. Ειδικά τη στιγμή που βρίσκομαι στις ΗΠΑ, μάλλον την ασφαλέστερη χώρα του κόσμου, που τώρα επιδίδεται σε ανταλλαγή επιχειρημάτων αν πρέπει να επιτραπεί ή όχι η είσοδος στους Σύρους γενικά, επειδή ένας μπορεί να είναι τρομοκράτης που παριστάνει το γιατρό· σε πιο ακραίους κύκλους –που δυστυχώς εντάσσονται στην καθημερινότητα των ΗΠΑ– αν πρέπει να επιτραπεί η είσοδος σε μουσουλμάνους γενικά, ενώ ένα τεράστιο τείχος μάς προστατεύει από τους μετανάστες που εγκαταλείπουν τα συντρίμμια στα νότια των συνόρων.

Πώς βλέπετε το επιχείρημα ότι είναι απλώς αδύνατο για πολλές ευρωπαϊκές χώρες να φιλοξενήσουν τέτοιους αριθμούς μεταναστών και προσφύγων;

Η Γερμανία δέχτηκε τους περισσότερους: περίπου 1 εκατομμύριο πρόσφυγες σε μια πολύ πλούσια χώρα με πληθυσμό άνω των 80 εκατομμυρίων. Συγκρίνετέ την με τον Λίβανο, μια φτωχή χώρα με σοβαρά εσωτερικά προβλήματα. Ο πληθυσμός της είναι τώρα περίπου κατά το 25% Σύροι, χωρίς να υπολογίσουμε τους απογόνους όσων εκτοπίστηκαν από τα πρώην παλαιστινιακά εδάφη. Επιπλέον, σε αντίθεση με τον Λίβανο, η Γερμανία έχει μεγάλη ανάγκη από μετανάστες για να διατηρήσει τον πληθυσμό της λόγω της πτώσης των γεννήσεων, η οποία προκύπτει από την εκπαίδευση των γυναικών παγκοσμίως. Ο Κένεθ Ροθ, επικεφαλής του Human Rights Watch, έχει απόλυτο δίκιο να παρατηρεί ότι «αυτά τα ‘κύματα ανθρώπων’ δεν είναι παρά σταγόνες σε σχέση με τη δεξαμενή που θα τα δεχτεί… Αν αναλογιστούμε τον πλούτο της ΕΕ και την προηγμένη της οικονομία, είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι η Ευρώπη δεν έχει τα μέσα να απορροφήσει αυτούς τους νεοαφιχθέντες», ακόμα περισσότερο οι χώρες που χρειάζονται μετανάστες για να είναι οικονομικά υγιείς.

Πολλοί πρόσφυγες που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη δεν ολοκληρώνουν ποτέ το ταξίδι τους. Νεκροί ξεβράζονται στις ακτές της Ελλάδας και της Ιταλίας. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες πάνω από 2.500 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους μόνο μέσα στο καλοκαίρι του 2015 στην προσπάθεια να διασχίσουν τη Μεσόγειο προς την Ευρώπη, με τα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας να έχουν γίνει σημείο αναχώρησης για χιλιάδες πρόσφυγες που εξαπατώνται από Τούρκους διακινητές και μπαίνουν σε σαπιοκάραβα. Γιατί η Ευρώπη δεν πιέζει περισσότερο την τουρκική κυβέρνηση Ερντογάν να κάνει κάτι για αυτήν την τραγική κατάσταση;

Οι προσπάθειες της Ευρώπης, όπως είπα, εστιάζονται στην πίεση της Τουρκίας να κρατήσει τον πόνο και τη δυστυχία μακριά μας. Όπως περίπου οι ΗΠΑ με το Μεξικό. Η μοίρα αυτών των ανθρώπων, εφόσον εμείς είμαστε προστατευμένοι, μικρή σημασία έχει.

Πρόσφατα κατηγορήσατε τον Ερντογάν για δύο μέτρα και σταθμά σχετικά με την τρομοκρατία, όταν σας ξεχώρισε ανάμεσα σε εκατοντάδες ακαδημαϊκούς που υπέγραψαν ένα κείμενο-διαμαρτυρία για τη δράση της Τουρκίας ενάντια στον κουρδικό πληθυσμό, στην ουσία αποκαλώντας σας τρομοκράτη. Μπορείτε να πείτε δυο λόγια για το ζήτημα, μιας και έχει πάρει διεθνείς διαστάσεις;

Τα πράγματα είναι αρκετά σαφή. Μια ομάδα τούρκων ακαδημαϊκών ξεκίνησε συλλογή υπογραφών για να διαμαρτυρηθεί για τη σκληρή και εντεινόμενη καταστολή του κουρδικού πληθυσμού από την κυβέρνηση. Ήμουν ένας από τους πολλούς αλλοεθνείς που κλήθηκαν να υπογράψουν. Αμέσως μετά μια δολοφονική τρομοκρατική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη, ο Ερντογάν ξεσπάθωσε απέναντι στους υπογράφοντες, δηλώνοντας στο ύφος του Μπους ότι είτε είστε μαζί μας είτε είστε με τους τρομοκράτες. Αφού έκανε ειδική αναφορά σε εμένα και εξαπέλυσε μύδρους εναντίον μου, τα τουρκικά ΜΜΕ και κάποιοι φίλοι μού ζήτησαν να απαντήσω. Απάντησα τόσο σύντομα: «Η Τουρκία κατηγορεί το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο ο Ερντογάν βοηθά με πολλούς τρόπους, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα και το Μέτωπο Αλ Νόσρα –που δεν διαφέρουν και πολύ μεταξύ τους. Και μετά εξαπολύει επίθεση εναντίον όσων καταδικάζουν τα εγκλήματά του κατά των Κούρδων –που τυχαίνει να είναι η βασική χερσαία δύναμη που πολεμά το Ισλαμικό Κράτος στη Συρία και στο Ιράκ. Υπάρχει ανάγκη να πω τίποτε άλλο;»

Οι τούρκοι ακαδημαϊκοί που υπέγραψαν την καταγγελία συνελήφθησαν και δέχτηκαν απειλές· άλλοι δέχτηκαν σωματική βία. Στο μεταξύ, η κρατική καταστολή εξακολουθεί να κλιμακώνεται. Οι σκοτεινές μέρες της δεκαετίας του ’90 δεν έχουν ξεχαστεί. Όπως και παλιότερα, τούρκοι ακαδημαϊκοί και άλλοι άνθρωποι δείχνουν αξιοθαύμαστο θάρρος και ακεραιότητα εκφράζοντας σθεναρά την αντίθεσή τους σε κρατικά εγκλήματα, με τρόπο μάλλον σπάνιο σε άλλα μέρη, δηλαδή αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο σκληρής τιμωρίας ή την επιβολή της, για την αξιοπρεπή στάση τους. Ευτυχώς, έχουν όλο και περισσότερη διεθνή υποστήριξη, αν και πολύ λιγότερη από όση αξίζουν.

Στην αλληλογραφία μας, αναφερθήκατε στον Ερντογάν ως «ο δικτάτορας των ονείρων του». Τι εννοείτε με αυτό;

Εδώ και πολλά χρόνια, ο Ερντογάν βήμα-βήμα παγιώνει την εξουσία του, ακυρώνοντας τα ενθαρρυντικά βήματα προς τη δημοκρατία και την ελευθερία που έγιναν στην Τουρκία τα προηγούμενα χρόνια. Εμφανίζει όλες τις ενδείξεις ότι προσπαθεί να γίνει ένας ακραίος, απολυταρχικός κυβερνήτης που φλερτάρει με τη δικτατορία –μια δικτατορία σκληρή και καταδυναστευτική.

Η ελληνική κρίση συνεχίζεται απτόητη και οι ξένοι δανειστές τής χώρας απαιτούν συνεχώς περισσότερες μεταρρυθμίσεις, τέτοιες που καμιά δημοκρατική κυβέρνηση πουθενά αλλού στην Ευρώπη δε θα μπορούσε να εφαρμόσει. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι απαιτήσεις τους για περισσότερες μεταρρυθμίσεις δεν συνοδεύονται από συγκεκριμένα μέτρα και δίνουν την εντύπωση ότι αυτό που συμβαίνει δεν είναι παρά επίδειξη σαδισμού προς τον ελληνικό λαό. Ποια είναι η άποψή σας για το θέμα;

Τα μέτρα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα προς όφελος των δανειστών την έχουν καταστρέψει. Στόχος υποτίθεται ότι ήταν να μειωθεί το χρέος, το οποίο αυξήθηκε με τα μέτρα αυτά. Καθώς η οικονομία διαβρώνεται, το ΑΕΠ, όπως ήταν αναμενόμενο, έχει συρρικνωθεί και το χρέος ως ποσοστό επί του ΑΕΠ έχει αυξηθεί παρά τις δραστικές περικοπές των κρατικών εξόδων. Στην Ελλάδα, θεωρητικά, έχει γίνει ελάφρυνση του χρέους. Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα έχει καταστεί αγωγός μέσω του οποίου η ευρωπαϊκή βοήθεια διοχετεύεται στις τράπεζες του βορρά, οι οποίες έδιναν επισφαλή δάνεια που δεν αποπληρώθηκαν και τώρα θέλουν να διασωθούν από τους ευρωπαίους φορολογούμενους, μοτίβο συνηθισμένο για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στη νεοφιλελεύθερη εποχή.

Όταν η ελληνική κυβέρνηση πήρε την πρωτοβουλία να ζητήσει τη γνώμη του ελληνικού λαού για τη μοίρα του, η αντίδραση των ευρωπαϊκών ελίτ ήταν ο αποτροπιασμός τους απέναντι σε τέτοιο θράσος. Πώς τολμούν οι Έλληνες να θεωρούν τη δημοκρατία αξία που πρέπει να γίνεται σεβαστή στη χώρα που τη γέννησε; Οι κυβερνώντες ευρωκράτες αντέδρασαν με καθαρό σαδισμό, προβάλλοντας ακόμα πιο άκαμπτα την απαίτηση να μη μείνει τίποτα όρθιο στην Ελλάδα, φυσικά ενόσω θα αρπάζουν οι ίδιοι ό,τι μπορούν. Στόχος αυτού του σαδισμού δεν είναι συγκεκριμένα ο ελληνικός λαός, αλλά οποιοσδήποτε τολμά να φανταστεί ότι οι άνθρωποι μπορούν να έχουν δικαιώματα παρόμοια με αυτά των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των επενδυτών. Σε γενικές γραμμές, τα μέτρα λιτότητας σε περίοδο ύφεσης είναι παράλογα από οικονομική άποψη, όπως αναγνωρίζουν ακόμα και οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ (αλλά όχι και οι αρμόδιοι της πολιτικής του). Είναι δύσκολο να τα θεωρήσουμε οτιδήποτε άλλο εκτός από ταξικό πόλεμο, που επιδιώκει να ακυρώσει τα κοινωνικά δημοκρατικά κεκτημένα, τα οποία αποτελούν μία από τις σημαντικότερες προσφορές της Ευρώπης στο σύγχρονο πολιτισμό.

Και ποια είναι η άποψή σας για την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, που αθέτησε τις προεκλογικές της υποσχέσεις, κατέληξε να υπογράφει ένα νέο μνημόνιο και έγινε έτσι ακόμα μία ελληνική κυβέρνηση που επέβαλε λιτότητα και αντιλαϊκά μέτρα;

Δεν αισθάνομαι αρκετά κοντά στην κατάσταση ώστε να σχολιάσω συγκεκριμένες επιλογές του ΣΥΡΙΖΑ και να σκεφτώ εναλλακτικές οδούς που θα μπορούσε να είχε ακολουθήσει. Οι επιλογές του θα μπορούσαν να είναι καλύτερες αν είχε ουσιαστική στήριξη από λαϊκές δυνάμεις σε άλλα μέρη της Ευρώπης, πράγμα που πιστεύω ότι ήταν δυνατό.

Ο πρώην υπουργός οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης σκοπεύει να ιδρύσει ένα νέο κόμμα με σκοπό να κάνει πράξη, όπως είπε ο ίδιος «μια απλή αλλά ριζοσπαστική ιδέα: τον εκδημοκρατισμό της Ευρώπης». Έχω δύο ερωτήσεις: Πρώτον, γιατί η σοσιαλδημοκρατία όσο περνά ο καιρός γίνεται παρελθόν σε πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες, και δεύτερον, σε τι βαθμό μπορεί κανείς να «εκδημοκρατίσει» τον καπιταλισμό;

Η σοσιαλδημοκρατία, όχι μόνο στην ευρωπαϊκή της εκδοχή αλλά και σε άλλες, δέχτηκε σθεναρή επίθεση σε όλη τη νεοφιλελεύθερη περίοδο της προηγούμενης γενιάς, πράγμα που έβλαψε τον γενικό πληθυσμό σχεδόν παντού και ωφέλησε μικροσκοπικές ελίτ. Μια όψη της αισχρότητας αυτών των τακτικών αποτυπώνεται στη μελέτη που μόλις δημοσίευσε η Oxfam, σύμφωνα με την οποία το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού της γης σύντομα θα έχει στην ιδιοκτησία του πάνω από το μισό του παγκόσμιου πλούτου. Στο μεταξύ στις ΗΠΑ, την πλουσιότερη κοινωνία του κόσμου, η οποία απολαμβάνει μοναδικά προνόμια, εκατομμύρια παιδιά μεγαλώνουν σε νοικοκυριά που προσπαθούν να επιβιώσουν με 2 δολάρια την ημέρα. Ακόμα και αυτά τα πενιχρά ποσά έχουν μπει στο στόχαστρο των αποκαλούμενων συντηρητικών.

Το πόσο μπορεί να προχωρήσει μια αναμόρφωση υπό τις υπάρχουσες μορφές κρατικού καπιταλισμού είναι συζητήσιμο. Αλλά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι πολύ καλύτερα από ό,τι είναι τώρα. Ούτε υπάρχει αμφιβολία ότι πρέπει να γίνει ό,τι είναι δυνατό μέχρι να εξαντληθεί κάθε περιθώριο. Αυτός θα έπρεπε να είναι ο στόχος ακόμα και όσων πιστεύουν στην κοινωνική ανατροπή και επανάσταση, η οποία θα φέρει μόνο μεγαλύτερα δεινά αν δεν προκύψει από ανένδοτη επιμονή του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού, επειδή θα έχει αντιληφθεί ότι τα κέντρα εξουσίας εμποδίζουν κάθε βήμα προς την πρόοδο.

Η προσφυγική κρίση στην Ευρώπη οδήγησε ορισμένα κράτη-μέλη, όπως η Αυστρία, η Δανία και η Ολλανδία, να παγώσουν τη Συμφωνία Σένγκεν. Πιστεύετε ότι γινόμαστε μάρτυρες της κατάρρευσης του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, συμπεριλαμβανομένου ίσως και του κοινού νομίσματος;

Πιστεύω ότι πρέπει να διακρίνουμε το κοινό νόμισμα, για το οποίο οι συνθήκες δεν ήταν κατάλληλες, και το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το οποίο θεωρώ ότι αποτελεί σημαντική πρόοδο. Αρκεί να θυμηθούμε ότι για αιώνες ολόκληρους η Ευρώπη επιδιδόταν σε αμοιβαίες σφαγές με τρομαχτικές διαστάσεις. Είναι ουσιαστικό επίτευγμα ότι οι έχθρες μεταξύ εθνικοτήτων έχουν ξεπεραστεί και τα σύνορα έχουν εξαφανιστεί. Θα ήταν μεγάλο πλήγμα να καταρρεύσει η Συμφωνία Σένγκεν υπό μια υποτιθέμενη απειλή, που δεν είναι τόσο δύσκολο να διευθετηθεί και ίσως τελικά να συμβάλλει στην οικονομική και πολιτισμική υγεία της ευρωπαϊκής κοινωνίας.

Μετάφραση: Ματίνα Καραγιαννίδου-Σταμπουλή

- See more at: http://left.gr/news/noam-tsomski-i-eyropaiki-oloklirosi-paramenei-simantiki#sthash.yVbVag8x.dpuf