Φίλοι της Φύσης . Παρατηρήσεις -προτάσεις στο σ/ν για τους ΦοΔΣΑ

Σχόλια -  Προτάσεις των ΦτΦ στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο του ΥΠΕΣ με τίτλο

«Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων της χώρας» / ΦΟΣΔΑ

Το Ελληνικό Δίκτυο ΦΙΛΟΙ της ΦΥΣΗΣ/ Naturefriends Greece με την εκστρατεία που έχει δρομολογήσει και εξελίσσεται με τίτλο, «Λιγότερα απόβλητα – Καλύτερη ζωή», προβάλει τα τέσσερα προηγούμενα στάδια για τη μείωση των αστικών αποβλήτων, πριν καταλήξουν στους χώρους ταφής. Τα προηγούμενα στάδια είναι: Πρόληψη, Ελαχιστοποίηση όγκου, Επανάχρηση, Ανακύκλωση.

Ωστόσο θεωρούμε ότι χρειαζόμαστε ένα αποκεντρωμένο και κοινωνικά δίκαιο σύστημα διαχείρισης των αστικών αποβλήτων και ένα εκσυγχρονισμένο πλαίσιο της οργάνωσης και λειτουργίας  των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων σε ολόκληρη την Ελλάδα που να είναι σύμφωνο με τον «Εθνικό  Σχεδιασμό Πρόληψης,  Δημιουργίας Αποβλήτων και τον  Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων» (ΦΕΚ B 2706/2015) και  με τον πρόσφατο Νόμο (4042) για την Ανακύκλωση.

Η άποψή μας είναι ότι το σχέδιο νόμου που κατέθεσε στη δημόσια διαβούλευση το Υπουργείο Εσωτερικών, «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων της χώρας/ ΦΟΣΔΑ», κινείται στη σωστή κατεύθυνση με μια έντονη όμως ένσταση που αφορά την Περιφέρεια της Αττικής, της περιφέρειας δηλαδή που σε ένα μόνο και υπερσυγκεντρωμένο ΧΥΤΥ, στη Φυλή, συγκεντρώνει το σύνολο των αποβλήτων της Αττικής.

Παρατηρήσεις σε τρία άρθρα:

Άρθρο 01 «Διαχείριση των στερεών αποβλήτων στους δήμους της ηπειρωτικής χώρας».

Στην παράγραφο 1 προβλέπεται ότι «Στις Περιφέρειες της ηπειρωτικής χώρας, πλην της Περιφέρειας Αττικής συστήνονται Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) από τους Δήμους της οικείας Περιφέρειας με τη μορφή είτε νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με τη μορφή του συνδέσμου, είτε ανώνυμης εταιρείας σύμφωνα με το άρθρο 12 του παρόντος.»

Η θέση των ΦτΦ είναι ότι δεν θα πρέπει να αποκλειστούν οι  Δήμοι  της Περιφέρειας Αττικής να συστήσουν  μέχρι 3 ή 4  ΦΟΣΔΑ (ανατολικά, δυτικά, βόρεια, νότια) με χωροταξικά, περιβαλλοντικά και πληθυσμιακά κριτήρια, και με τις ίδιες προϋποθέσεις που προβλέπονται στις παραγράφους 2,3,4,5,6 του παρόντος άρθρου 01.

Άρθρο 4 «Αρμοδιότητες των Δήμων»

Το άρθρο αυτό συμπυκνώνει αρκετές από τις βασικές αρχές του Εθνικού Σχεδιασμού. Ωστόσο οι Δήμοι θα πρέπει να έχουν την οικονομική, τεχνική αλλά και την επιστημονική δυνατότητα να τις εφαρμόσουν. Ακόμα όμως και αν εξασφαλιστούν οι ανωτέρω προϋποθέσεις χρειάζεται να αλλάξει η κουλτούρα του πολιτικού και διοικητικού προσωπικού των Δήμων. 

Για να αλλάξει η κουλτούρα, εκτός των άλλων, χρειάζεται εκπαίδευση των εμπλεκομένων  π.χ. μέσω των  ΚΑΕΔΙΣΠ (Κέντρων Ανακύκλωσης, Εκπαίδευσης, Διαλογής στην Πηγή) ή και άλλων συστημάτων.

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι  η εκπαίδευση και η συμμετοχή των πολιτών, όπως άλλωστε προβλέπεται στον Εθνικό Σχεδιασμό «για την αλλαγή συμπεριφοράς και αντίληψης» εφαρμόζοντας το σύστημα Defra MODEL 4E (Enable/ Καθιστώ ικανούς – Engage/ Προκαλώ τη συμμετοχή – Encourage/ Ενθαρρύνω –Exemplify/ Αναδεικνύω καλές πρακτικές). 

Η πρότασή μας είναι να αναφέρονται στο άρθρο 4 και οι κυρώσεις για όσους Δήμους δεν συνεργάζονται και δεν αξιοποιούν τις αρμοδιότητες που δίνει ο νόμος (αρ.18 Πειθαρχικό αδίκημα).

Άρθρο 19 «Τελικές – Μεταβατικές Διατάξεις»

Στην παράγραφο 2  προβλέπεται «Η λειτουργία των ειδικών διαβαθμιδικών συνδέσμων δήμων και περιφερειών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις 105 και 211 του ν.3852/2010 και οι συμβάσεις που έχουν συναφθεί δυνάμει του ν. 3389/2005 και δυνάμει της παρ. 5, δεν θίγονται».

Η θέση των ΦτΦ είναι ότι η πρόταση νόμου είναι μια ευκαιρία για να γίνει ένας απολογισμός για τη χρησιμότητα και την αποτελεσματικότητα  του υδροκέφαλου και συγκεντρωτικού Ειδικού  Διαβαθμιδικού  Συνδέσμου Νομού Αττικής / ΕΔΣΝΑ και αν χρειαστεί να «θιχτεί». Η άποψη των ΦτΦ είναι ότι ο ΕΔΣΝΑ που συστάθηκε το 2011, δεν μπορεί να υλοποιήσει τον εθνικό σχεδιασμό, στην μεγαλύτερη Περιφέρεια της χώρας, την Αττική,  με τον καλύτερο, οικολογικότερο, οικονομικότερο και δικαιότερο τρόπο.

Πληρώνω Όσο Πετάω.

Αν και η γενικότερη θέση των ΦτΦ είναι ότι πρέπει οι άνθρωποι να παίρνουν αποφάσεις κυρίως με ηθικά, επιστημονικά και οικολογικά και λιγότερο με οικονομικά κριτήρια και ατομικά οφέλη, θεωρούμε ότι το σύστημα «Πληρώνω Όσο Πετάω»(Pay as You Throw), που σε πειραματικό στάδιο εφαρμόζεται τοπικά και προαιρετικά σε ορισμένους Δήμους, θα πρέπει να συμπεριληφθεί στο νόμο.