Για το ζήτημα της μεταφοράς των λυμάτων της ΒΑ Αττικής στην Ψυττάλεια.

Ο αρχικός σχεδιασμός της ΕΥΔΑΠ (1993) προέβλεπε την κατασκευή τριών (3) Τοπικών Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ) και την αναβάθμιση άλλων υφισταμένων (π.χ. ΚΕΛ Λαυρίου – Κερατέας). Ειδικότερα, προβλεπόταν η κατασκευή των ΚΕΛ Β. Μεσογείων, Κορωπίου – Παιανίας και Μαρκοπούλου
Ο σχεδιασμός αυτός ικανοποιούσε τις βασικές αρχές μελέτης και κατασκευής αποχετευτικών έργων δηλαδή τη φυσική ροή των λυμάτων από τη συντομότερη διαδρομή προς τον τελικό αποδέκτη που χωροθετείται με κριτήριο τη γεωγραφική εγγύτητα. Άλλωστε αυτές οι αρχές ισχύουν και εφαρμόζονται εδώ και δεκαετίες σ’ όλη την Ευρώπη με θετικά αποτελέσματα.

Ο σχεδιασμός αυτός άλλαξε «ξαφνικά», την προεκλογική περίοδο του 2012. Η τότε κυβέρνηση Παπαδήμου και η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ και του Υπ. Οικονομικών υπακούοντας σε διάφορες προεκλογικές - μικροπολιτικές σκοπιμότητες, ζήτησαν από την ΕΥΔΑΠ να αλλάξει το σχεδιασμό και τα λύματα από τις περιοχές αυτές να οδηγηθούν στην Ψυττάλεια.
Σ’ αυτή την κυβερνητική επιλογή συντάχθηκαν, εκτός από την ΕΥΔΑΠ, και η Περιφέρεια Αττικής, εξαιρουμένου του τότε Αντιπεριφερειάρχη Πειραιά Στ. Χρήστου, και η Διαχειριστική Αρχή.
Η αλλαγή του αρχικού σχεδιασμού υπήρξε κυβερνητική επιλογή που βαρύνει όλα τα κόμματα που στήριξαν την κυβέρνηση Παπαδήμου , αναπαράγει και διαχέει στις τοπικές κοινωνίες την γνωστή αντίληψη ότι κάθε περιβαλλοντικά «οχληρό» ζήτημα αντί να το αντιμετωπίσουμε το «σπρώχνουμε στην πόρτα του γείτονα».
Πρόκειται για μια άποψη με συντηρητικό και ταξικό πρόσημο, που αντιμετώπιζε τον Πειραιά και τους όμορους Δήμους του παραλιακού μετώπου με όρους περιβαλλοντικού «απαρτχάιντ» συσσωρεύοντας τις πιο βαριές και επιβλαβείς περιβαλλοντικά χρήσεις. Πάνω σ’ αυτές τις αντιλήψεις και σ’ αυτό το πλαίσιο συνασπίζονται διάφορα μικρά και μεγάλα συμφέροντα που εμπλέκονται στη διαχείριση των πάσης φύσεως αποβλήτων.
Έτσι, στο όνομα των ισορροπιών και των σκοπιμοτήτων δεκαετιών επικράτησε η αδράνεια, η σκοπιμότητα, η παράταση και διαιώνιση των εκκρεμοτήτων, για να οδηγηθούμε στα τέλη του 2015 να συζητάμε για το ίδιο θέμα και μάλιστα όχι στην ουσία του αλλά επ’ αφορμή το επιβληθέν πρόστιμο από την Ε.Ε.
Σήμερα η κατάσταση κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση!
Μετά από μια περίοδο έντονων αλλά τελικά εποικοδομητικών συζητήσεων και συσκέψεων, διαφαίνεται πλέον ότι το ζήτημα έχει ωριμάσει και υπάρχει δυνατότητα συνεννόησης, στη βάση κοινά αποδεκτών αρχών. Το γεγονός αποτυπώνεται και στο «πρακτικό συναντίληψης» που υπογράφηκε μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων: Κυβέρνησης, Περιφέρειας Αττικής, Δήμων, ΕΥΔΑΠ και Διαχειριστικής Αρχής.
Για την Περιφέρεια Αττικής πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η θέση της για τη διαχείριση των αποβλήτων έχει αποτυπωθεί με σαφήνεια στο Πρόγραμμα και στις αποφάσεις της αφού εξ αρχής είχε εκφράσει τη διαφωνία της με την ένταξη επιπλέον περιοχών της Αττικής στην επεξεργασία των λυμάτων στην Ψυττάλεια».
Σήμερα είμαστε ένα βήμα πιο μπροστά. Για πρώτη φορά, και έως τώρα, υπάρχει Κυβερνητική κατεύθυνση στο θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων (στερεών και υγρών) στη βάση του αποκεντρωμένου σχεδιασμού και της περιφερειακής διαχείρισης σε επίπεδο Τοπικών ΚΕΛ, αλλά γιατί όλοι οι Φορείς (ΕΥΔΑΠ, Περιφέρεια, Δήμοι, Διαχειριστική Αρχή) για πρώτη φορά να συγκλίνουν προς την ίδια κατεύθυνση.
Είναι λοιπόν η στιγμή που πρέπει το θέμα να διευθετηθεί οριστικά και τα έργα, αφού χωροθετηθούν, να ξεκινήσουν να κατασκευάζονται. Στην κατεύθυνση αυτή, οι αποφάσεις της Περιφέρειας Αττικής και των Δημοτικών Συμβουλίων είναι αναμφίβολα θετική εξέλιξη. Παρά τα όσα λέγονται η λύση των Τοπικών ΚΕΛ θα έχει θετική επίδραση στις τοπικές κοινωνίες όχι μόνο γιατί θα επιλύσει το ζήτημα της αποχέτευσης, με ότι αυτό ευρύτερα σηματοδοτεί για την ποιότητα ζωής (π.χ. επαναχρησιμοποίηση ύδατος) αλλά γιατί θα σηματοδοτεί μια συνολικά διαφορετική αντίληψη.
Είναι όμως σημαντικό να αναδείξουμε και μια άλλη πλευρά της θέσης μας για το ζήτημα της «λύσης Ψυττάλειας».
Η περιοχή του Πειραιά και των όμορων Δήμων που συγκροτούν το παράκτιο μέτωπο ως το Πέραμα έχει συγκεντρώσει πλήθος βαριών περιβαλλοντικών χρήσεων και για δεκαετίες είχε λειτουργήσει υπό το καθεστώς ενός ιδιότυπου «περιβαλλοντικού απαρτχάιντ».
Μιλώντας για το ίδιο το Κ.Ε.Λ. Ψυτάλλειας, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι αποτελεί λόγω μεγέθους και χαρακτηριστικών το μεγαλύτερο κέντρο επεξεργασίας λυμάτων στην Ευρώπη. Εκτός των περιορισμών και των ορίων που αντικειμενικά τίθενται από τις παραδοχές του αρχικού σχεδιασμού, πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες ενός σοβαρού σε μέγεθος και επιπτώσεις ατυχήματος, το οποίο θα επηρεάσει όλη την Αττική, θα καταστρέψει το Σαρωνικό και δεν θα είναι τεχνικά, περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά διαχειρίσιμο.
Η λύση της μεταφοράς των λυμάτων στην Ψυττάλεια προϋποθέτει την κατασκευή δεκάδων χιλιομέτρων υπόγειων αγωγών μέσα στον υφιστάμενο αστικό ιστό, μετακινήσεις υφιστάμενων δικτύων (ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, κ.α.), την κατασκευή δεκάδων ενεργοβόρων αντλιοστασίων, λόγω του δυσμενούς φυσικού αναγλύφου κατά μήκος της διαδρομής, με ότι δυσκολίες και περιβαλλοντικούς κινδύνους αυτό συνεπάγεται (αστοχίες, υπερχειλίσεις, οσμές, μικροβιακά φορτία) και προφανώς με υψηλό κόστος κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας.
Σε κάθε περίπτωση η ΠΕ Πειραιά, οι Δήμοι και οι Φορείς της περιοχής θα συνεχίσουν να καταθέτουν με κατηγορηματικό τρόπο την διαφωνία τους σε καταστροφικές για το δημόσιο συμφέρον σκέψεις, προτάσεις και επιδιώξεις και ταυτόχρονα να προσπαθήσουν να δρομολογηθεί μια βιώσιμη περιβαλλοντικά λύση.