ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ : Βυθισμένη σε τέλμα η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής

Σκοτεινά σημεία και παρατυπίες στην επέκταση του ΧΥΤΑ Φυλής

Βυθισμένη σε βαθύ τέλμα βρίσκεται η διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής και, μάλιστα, χωρίς προοπτική αποκόλλησης. Ό,τι θα μπορούσε να συμβάλλει στη βασική επιδίωξη του νέου εθνικού σχεδίου διαχείρισης (ΕΣΔΑ) -δηλαδή στην ανάκτηση, με προδιαλογή, του 50% των απορριμμάτων, ως το 2020- έχει ακυρωθεί, στην πράξη:

·       Το βασικό εργαλείο για την επίτευξη αυτού του στόχου (52,66% για την Αττική), οι δημοτικές - διαδημοτικές υποδομές ανακύκλωσης και διαχείρισης των οργανικών, όχι μόνο δεν υπάρχουν στο περιφερειακό (ΠΕΣΔΑ) και στα τοπικά (ΤΣΔΑ) σχέδια διαχείρισης, αλλά έχουν εξαφανιστεί -συνειδητά- και από το δημόσιο λόγο κυβέρνησης και αυτοδιοικητικών παραγόντων όλων των βαθμίδων. Η ανακύκλωση συνεχίζει να λειτουργεί στηριγμένη στα ιδιωτικά συστήματα διαχείρισης, όπως γινόταν τα προηγούμενα χρόνια.

·       Οι αποκεντρωμένες μονάδες επεξεργασίας υπολειμματικών σύμμεικτων, που προβλέπονταν να συνεισφέρουν κι αυτές στην ανάκτηση, με ένα επιπλέον 25,56%, έχουν παραπεμφθεί στις καλένδες, με εξαίρεση την υφιστάμενη μονάδα της Φυλής (ΕΜΑΚ).

·       Τα σύμμεικτα, κατά συνέπεια, εξακολουθούν να κυριαρχούν και ο στόχος το προς ταφή υπόλειμμα το 2020 να αποτελεί το 21,78% των απορριμμάτων δεν είναι, απλά, όνειρο θερινής νύχτας, αλλά κανονικό ανέκδοτο. Παρ’ όλα αυτά, και ο στόχος για τη δημιουργία νέων, ασφαλών ΧΥΤΑ/Υ στην Αττική καρκινοβατεί, αφού η σχετική μελέτη μόλις τώρα παραλήφθηκε από τον ΕΔΣΝΑ, ξεκινώντας έτσι την περιπέτεια των τελικών επιλογών χώρων, μέσα από τις συμπληγάδες του τοπικισμού και των ποικίλων αυτοδιοικητικών «καπετανάτων» και με άγνωστη τη διαδικασία της «διαβούλευσης». Σε κάθε περίπτωση και με αυτά τα δεδομένα, είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχει περίπτωση να έχουμε νέους ΧΥΤΑ/Υ προς χρήση, πριν από το 2020.

Συνεχίζεται το «μαρτύριο» της Δυτικής Αττικής

Το γεγονός ότι οι μόνες πραγματικές κινήσεις που γίνονται σχετίζονται με τη συνέχιση και την επέκταση της λειτουργίας της εγκατάστασης της Φυλής αποτελεί κόλαφο για τη διοίκηση της περιφέρειας Αττικής, που εκλέχθηκε με το σύνθημα «θα κλείσει ο ΧΥΤΑ Φυλής», για τις δημοτικές αρχές και για τον ΕΔΣΝΑ, που αποτελεί το διαβαθμιδικό σύνδεσμο συνεργασίας της περιφέρειας και της περιφερειακής ένωσης δήμων (ΠΕΔ) της Αττικής:

·       Παρά τις υποσχέσεις για απομάκρυνση, συνεχίζεται η λειτουργία του αποτεφρωτήρα επικίνδυνων υγειονομικών αποβλήτων.

·       Έχει δρομολογηθεί η επέκταση της υφιστάμενης μονάδας επεξεργασίας (ΕΜΑΚ), ώστε να φτάσει να υποδέχεται 450.000 τόνους/έτος (350.000 τόνους σύμμεικτα και 100.000 προδιαλεγμένα οργανικά). Πρόκειται για τη μονάδα που αποτελεί βασική πηγή της έξαρσης και μονιμοποίησης της δυσοσμίας στην ευρύτερη περιοχή.

·       Μπορεί να αποτράπηκε, σε αυτήν τη φάση, η κατασκευή νέας μονάδας επεξεργασίας από την εταιρεία WATT ΑΕ, αλλά δόθηκε αδειοδότηση να ξαναλειτουργήσει το ΚΔΑΥ της εταιρείας, που είχε καεί το 2013.

·       Επεκτείνονται, με βαθιά εκσκαφή, τα τελευταία κύτταρα του ΧΥΤΑ Φυλής (τα Β3 και Β6 της β΄ φάσης), προκειμένου ο ΧΥΤΑ να μπορεί να υποδέχεται απορρίμματα για ταφή, για δύο χρόνια ακόμη, δηλαδή μέχρι τα μέσα του 2019, σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις.

·       Ακόμη και η μελέτη για τους νέους ΧΥΤΑ/Υ υποδεικνύει -και πάλι- χώρους στη Δυτική Αττική (Λατομεία Μουσαμά και ΤΙΤΑΝ, μεταλλείο Μελετάνι κλπ.), με τον πρώτο χώρο να θεωρείται φυσική συνέχεια του ΧΥΤΑ Φυλής.

(πηγή γραφήματος: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ)

Είναι βέβαιο ότι, από τη στιγμή της εξάντλησης του υφιστάμενου ΧΥΤΑ Φυλής, μέχρι τη στιγμή που θα αρχίσει να λειτουργεί ένας νέος ΧΥΤΑ/Υ (αν και όποτε συμβεί αυτό), θα μεσολαβήσει ένα κρίσιμο χρονικό διάστημα, κατά τη διάρκεια του οποίου δεν θα υπάρχει καν η δυνατότητα ασφαλούς διάθεσης των απορριμμάτων, που ως τώρα λειτουργεί σαν βαλβίδα εκτόνωσης της πίεσης στο στρεβλό τρόπο διαχείρισης που ακολουθείται. Κάτι τέτοιο θα είναι υπεραρκετό να πυροδοτήσει μια εκτεταμένη υγειονομική και περιβαλλοντική κρίση στην περιφέρεια Αττικής.

Το ότι, ενώ έχει αρχίσει να συνειδητοποιείται αυτός ο κίνδυνος, δεν γίνεται τίποτα για να αποτραπεί, δημιουργεί εύλογα το ερώτημα αν σκόπιμα εξωθείται η κατάσταση σε αυτήν την κατεύθυνση. Διότι κανείς μας δεν μπορεί να αγνοήσει την αναζωπύρωση της φιλολογίας της καύσης, ένθερμος θιασώτης της οποίας είναι και ο νυν και ο πρώην αναπληρωτής υπουργός περιβάλλοντος. Όπως δεν μπορεί να αγνοήσει και τις εμπειρίες προηγούμενων περιόδων στη γειτονική μας νότια Ιταλία, όταν ανάλογη κρίση οδήγησε σε «πάρτι» διακίνησης και εμπορίας σκουπιδιών, με τα κυκλώματα της μαφίας σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Μήπως, αυτό θέλουν;

Αδιέξοδα, πανικός και παρατυπίες

Σε κάθε περίπτωση, το αδιέξοδο της πολιτικής που ακολουθείται ορθώνεται απειλητικό. Αυτό προκαλεί πανικό και ο πανικός οδηγεί σε αδιαφανείς πρακτικές και σε επιλογές για τις οποίες, ενδεχομένως, τίθεται θέμα νομιμότητας. Αναφερόμαστε στην επέκταση της β΄ φάσης του ΧΥΤΑ Φυλής, έργο για το οποίο ζητήθηκε τροποποίηση της υφιστάμενης περιβαλλοντικής αδειοδότησης, διαδικασία που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 2017. Επισημαίνουμε ότι η νέα αδειοδότηση, σύμφωνα με τον ίδιο τον ΕΔΣΝΑ, ήταν επιβεβλημένη για δύο λόγους: ο πρώτος για να «νομιμοποιηθούν» τα όρια της β΄ φάσης και ο δεύτερος για να μεγαλώσει, με εκβάθυνση, η χωρητικότητα των δύο τελευταίων κυττάρων (Β3-Β6). Και εδώ αρχίζουν τα περίεργα …

«Μαύρη τρύπα» η επέκταση των ορίων της β΄ φάσης του ΧΥΤΑ

Το πιο φυσικό θα ήταν να εξηγηθεί για ποιους λόγους παραβιάστηκαν τα όρια του ΧΥΤΑ, ώστε να χρειάζεται τώρα η νομιμοποίησή τους. Η προσεκτική ανάγνωση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) έδειξε ότι η επέκταση των ορίων δεν έχει σχέση με το μεγάλωμα της χωρητικότητας των κυττάρων Β3 και Β6! Αντιθέτως, εμφανίζεται η επέκταση να γίνεται στις περιοχές των παλιών αποθέσεων, σε άλλα κύτταρα της β΄ φάσης. Πιθανότατα, έχουν γίνει παράνομες αποθέσεις ή έχουν αναπτυχθεί μη προβλεπόμενες δραστηριότητες, στο παρελθόν. Και, όμως, ούτε η ΜΠΕ, ούτε η ΕΕ του ΕΔΣΝΑ -από την οποία το Δυτικό Μέτωπο ζήτησε εξηγήσεις-, ούτε η απόφαση έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων δίνουν την παραμικρή εξήγηση.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι απλό: τι είναι αυτό που η περιφέρεια, ο ΕΔΣΝΑ και το υπουργείο περιβάλλοντος θέλουν να παραμείνει επτασφράγιστο μυστικό; Ποιες παλιές αμαρτίες πρέπει να συγκαλυφθούν και γιατί η σημερινή διοίκηση της περιφέρειας δείχνει τόση προθυμία σε αυτό;

Εργασίες χωρίς μελέτες και άδειες

Το Δυτικό Μέτωπο, στις 31/7/2017, κατήγγειλε στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του ΥΠΕΝ και στους επιθεωρητές περιβάλλοντος ότι έχει αρχίσει η λειτουργία της β΄ φάσης του ΧΥΤΑ, χωρίς να υπάρχει περιβαλλοντική αδειοδότηση, καταγγελία την οποία συνόδευε φωτογραφικό υλικό που τεκμηρίωνε ότι είχαν ξεκινήσει οι εργασίες της εκβάθυνσης και της απόθεσης σκουπιδιών στα κύτταρα Β3 και Β6. Αντί άλλης απάντησης, το μεν ΥΠΕΝ επέσπευσε την υπογραφή της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, στις 25/8/2017, η δε ΕΕ του ΕΔΣΝΑ, κατόπιν εορτής (σε συνεδριάσεις της στις 5/9/2017 και 11/9/2017), ενέκρινε: κονδύλι 6.188.251,16 ευρώ για την υλοποίηση του έργου, την τεχνική μελέτη του έργου, καθώς και τους όρους της πρόσκλησης για διαπραγμάτευση, χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, σε τρεις επιλεγμένες εταιρείες, ανάμεσα στις οποίες -καμία έκπληξη- η γνωστή και μη εξαιρετέα «ΗΛΕΚΤΩΡ Α.Ε.».

Είναι απορίας άξιο το με ποιες διαδικασίες υλοποιείται και λειτουργεί ένα έργο, προτού λάβει περιβαλλοντική αδειοδότηση, προτού εγκριθούν οι τεχνικές μελέτες και τα σχετικά κονδύλια και προτού ολοκληρωθεί η νόμιμη διαδικασία ανάθεσης του έργου. Η δικαιολογία ότι οι εργασίες που έγιναν καλύπτονταν από την υφιστάμενη περιβαλλοντική αδειοδότηση είναι απολύτως ανυπόστατες. Αφενός, διότι πρόκειται για ένα ενιαίο έργο, του οποίου η περιβαλλοντική αδειοδότηση δεν ήταν δεδομένη το διάστημα που έγιναν οι εργασίες και, αφετέρου, διότι έγιναν και εργασίες εκβάθυνσης, που δεν υπήρχαν σε καμία από τις παλιότερες αδειοδοτήσεις. Εξήγηση πρέπει να δοθεί και για το ποιο εργολαβικό σχήμα υλοποίησε τις συγκεκριμένες εργασίες, χωρίς να έχουν προηγηθεί οι προβλεπόμενες διαδικασίες ανάθεσης. Υπήρξε κάποια άτυπη συμφωνία γι αυτό και, αν ναι, ποια είναι η αξιοπιστία της διαγωνιστικής διαδικασίας που αποφάσισε, εκ των υστέρων, η ΕΕ του ΕΔΣΝΑ;

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι ο τρόπος που ο ΕΔΣΝΑ χειρίστηκε το θέμα της επέκτασης του ΧΥΤΑ έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα, σε σημείο τέτοιο, ώστε να καθίσταται αναγκαίος ο διοικητικός και νομικός έλεγχος των συγκεκριμένων επιλογών. Κυρίως, όμως, είναι δηλωτικός της ανεπάρκειας και της απουσίας βούλησης να αλλάξει ριζικά το τοπίο στη διαχείριση των απορριμμάτων στην Αττική. Γεγονός που βρίσκεται σε πλήρη αρμονία και με τις κεντρικές επιλογές της κυβέρνησης, επιλογές υπονόμευσης του εθνικού σχεδίου διαχείρισης, συντήρησης του αμαρτωλού καθεστώτος της ανακύκλωσης, επαναφοράς των ΣΔΙΤ, υποχρηματοδότησης των μικρών υποδομών ανακύκλωσης - ανάκτησης, πριμοδότησης της επεξεργασίας σύμμεικτων και της καύσης κ.ά.

Από αυτόν το φαύλο κύκλο πρέπει να αποστασιοποιηθούμε και να διαχωριστούμε κατηγορηματικά. Όχι μόνο στα λόγια, αλλά και διεκδικώντας, στην πράξη, την εφαρμογή της λογικής της αποκεντρωμένης διαχείρισης, με έμφαση στην προδιαλογή και στην ανάκτηση των υλικών. Ό,τι κατακτήσαμε με τους αγώνες μας δε θα αφήσουμε να γίνει βορά των δημαγωγών και των καιροσκόπων και σε ότι αφορά εμάς, τους ενεργούς πολίτες της Δυτικής Αττικής, είμαστε αποφασισμένοι να σηκώσουμε το βάρος που μας αναλογεί.

14/9/2017 

ΔΥΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

Συντονισμός φορέων, συλλογικοτήτων και πολιτών Δ. Αττικής - Δ. Αθήνας

oxi.xyta.filis@gmail.com