ο ΣΥΡΙΖΑ και η διαχείριση των απορριμμάτων . του Θωμά Μπιζά.

το κείμενο είναι συμβολή στον προσυνεδριακό διάλογο για το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ.

Τρείς ήταν κατά την γνώμη μου οι σημαντικότερες πρωτοβουλίες του πολιτικού μας χώρου στο   μεγάλο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων.

Η πρώτη ήταν  η κατάθεση της εναλλακτικής πρότασης του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ για την διαχείριση των απορριμμάτων στις 12/10/2011 .

Η δεύτερη ήταν  η ακύρωση του διαγωνισμού για την κατασκευή των  4 μονάδων επεξεργασίας  με ΣΔΙΤ στην Αττική στις 29/12/2014 από τον ΕΔΣΝΑ (ειδικός διαβαθμιδικός σύνδεσμος νομού Αττικής) και την Ρένα Δούρου.

Η τρίτη και η σημαντικότερη,  ήταν  η κύρωση από το υπουργικό συμβούλιο του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων στις 15/12/2015.

 Σ.Σ. Για το νέο ΕΣΔΑ σημαντικότατη ήταν η συμβολή (στο πολιτικό επίπεδο)  του σημερινού πρόεδρου της Βουλής και τότε ΥΠΕΣ σ. Νίκου Βούτση.

Οι δύο πρώτες παρεμβάσεις  έγιναν κατά την περίοδο που ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ακόμα ένα μικρό κόμμα της αριστεράς , αλλά οι δυνάμεις του είχαν ενεργό  συμμετοχή στα κινήματα και τους αγώνες  για την αποτροπή των έργων ΣΔΙΤ στην Αττική.  Οι  προγραμματικές μας παρεμβάσεις   στην πραγματικότητα «γεννήθηκαν»  από αυτά  τα κινήματα. 

Αυτές  οι τρείς παρεμβάσεις, ήταν τόσο σημαντικές που κατάφεραν να αλλάξουν κυριολεκτικά την ατζέντα  στην συζήτηση για τα σκουπίδια.

Μέχρι τότε  η συζήτηση περιοριζόταν κυρίως στο πού θα  θάβουμε τα σκουπίδια μας και όχι στο πως θα τα διαχειριζόμαστε.

Οι παρεμβάσεις μας δημιούργησαν ένα νέο τοπίο στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων και για αυτόν το λόγο προκάλεσαν και θετικές και αρνητικές αντιδράσεις.

Υποστηρίχτηκαν από την μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου της αριστεράς και των κινημάτων και προκάλεσαν την οξύτατη αντίδραση των λόμπυ των σκουπιδιών που φοβήθηκαν μην χάσουν από τα χέρια τους  την χρυσοφόρα πηγή των απορριμμάτων.

Οι αντιδράσεις αυτές ήταν αναμενόμενες γιατί εχθροί και φίλοι  καταλάβαιναν πως μπαίνουν οι βάσεις για  να ανατραπεί το φιλοεργολαβικό μοντέλο της διαχείρισης των σύμμεικτων απορριμμάτων σε φαραωνικές συγκεντρωτικές εγκαταστάσεις  (δηλαδή σε ΜΕΑ συμμείκτων και σε θηριώδεις ΧΥΤΑ όπως της Φυλής) και στην θέση του έρχεται για πρώτη φορά ένα σύγχρονο φιλοπεριβαλλοντολογικό μοντέλο.

Το νέο μοντέλο που πήρε και επίσημη μορφή με το ΕΣΔΑ  (εθνικό σχέδιο),  προτάσσει  την πρόληψη, την ανακύκλωση με έμφαση στην διαλογή στην πηγή, τις αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας και  την  εμπλοκή των πολιτών και των δήμων  στην εξοικονόμηση των πόρων.  

Με την πρόταση που καταθέσαμε το 2011 και κυρίως με το νέο ΕΣΔΑ,  περιγράψαμε πως μπορεί να είναι μια σύγχρονη  φιλοπεριβαλλοντολογική διαχείριση των απορριμμάτων με δημόσιο χαρακτήρα.  

Βεβαίως ξέραμε πως από την περιγραφή ως την  εφαρμογή του σχεδίου, υπάρχει τεράστια απόσταση.

Ξέραμε πως θα χρειαστούν  συγκρούσεις με τα συμφέροντα και όχι μόνο.

Γνωρίζαμε πως  θα χρειαστεί να γίνει  αναδιοργάνωση πολλών υπηρεσιών ,να υπάρξουν  νέες κατανομές των πόρων ,να φτιαχτεί ένα νέο θεσμικό πλαίσιο και να υπάρξουν   πολλές και ποικίλες υποστηριχτικές ενέργειες που αναγκαστικά  θα προκύπτουν συνεχώς στο νέο περιβάλλον.

  Γνωρίζαμε από την αρχή πως  αν δεν υπάρξουν όλα αυτά, τότε το σχέδιο κινδυνεύει να μείνει στα χαρτιά.

Πάνω από όλα το νέο μοντέλο  χρειάζεται πολιτική βούληση για να υλοποιηθεί. Χρειάζεται ανθρώπους  που πιστεύουν στο νέο σχέδιο και είναι αποφασισμένοι να το υλοποιήσουν.

Αυτοί που κατηγορούσαν το νέο ΕΣΔΑ σαν «αριστερίστικη ανοησία» και την αποκεντρωμένη διαχείριση σαν «γελοία εμμονή»  είναι βέβαιο πως δεν μπορούν να  υλοποιήσουν αυτό το σχέδιο.  Αυτοί θα κάνουν τα πάντα (τα κάνουν ήδη) ώστε το νέο ΕΣΔΑ να μείνει κενό γράμμα.

Επικαλούνται αστείες δικαιολογίες (από τις πιέσεις των δανειστών μέχρι και την μειωμένη οικολογική συνείδηση των πολιτών) για να γίνουν τα περίφημα έργα με ΣΔΙΤ (Πελοπόννησος – Δ. Μακεδονία- Ήπειρος κλπ) ή επιχειρούν να διατηρηθεί το συγκεντρωτικό μοντέλο δια της «διολισθήσεως» με κακά ΠΕΣΔΑ , όπως στην περίπτωση της Αττικής.

Ας κοιτάξουμε την αλήθεια κατάματα. Αν στις περιπτώσεις της Πελοποννήσου ή της Δ. Μακεδονίας υπάρχουν κάποιες «δικαιολογίες» για τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων κλπ,  για την Αττική δεν θα υπάρχουν δικαιολογίες.

Στην Αττική όπως στρώσουμε θα κοιμηθούμε.

Γνωρίζαμε από την πρώτη στιγμή πως ένα νέο ΠΕΣΔΑ  με ένα νέο ρόλο των ΟΤΑ  και με αποκεντρωμένες εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας, θα προκαλούσε  αντιδράσεις και στα λόμπυ και στις τοπικές κοινωνίες.

Η Φυλή λειτουργούσε τόσα χρόνια σαν ένας αόρατος απόπατος  της Αττικής αλλά και σαν αντιπαράδειγμα.

Τα γνωρίζαμε όλα αυτά. Πιστεύαμε όμως πως οι αντιδράσεις θα ξεπεραστούν,  αν η εφαρμογή του σχεδίου γίνει με έναν  αδιαμφισβήτητα δίκαιο τρόπο και με βάση πληθυσμιακά και χωροταξικά κριτήρια .

Η κοινωνία των πολιτών θα δεχόταν τελικά ένα τέτοιο σχέδιο και αυτό αποδείχτηκε στις προηγούμενες περιφερειακές με την νίκη της Ρένας Δούρου.

Στις προηγούμενες περιφερειακές εκλογές   η  διαχείριση των απορριμμάτων μπήκε στο κέντρο της αντιπαράθεσης και φάνηκε πως ήταν η Αχίλλειος πτέρνα του κ Γ. Σγουρού.

Δυστυχώς όμως το νέο ΠΕΣΔΑ που κατατίθεται πλέον με δική μας ευθύνη , ( με εξαίρεση τους ποσοτικούς στόχους που προκύπτουν από το ΕΣΔΑ και από τα τοπικά σχέδια των δήμων) , κινείται στην λογική των προηγουμένων περιφερειακών σχεδιασμών.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως το νέο ΠΕΣΔΑ Αττικής αν και είναι ένα κορυφαίο πολιτικό ζήτημα για την μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας, δεν απασχόλησε ποτέ κανένα κομματικό όργανο του ΣΥΡΙΖΑ.

Η εκτίμηση μου είναι πως ο λογαριασμός για  λάθη μας στα ζητήματα της διαχείρισης των απορριμμάτων θα είναι βαρύς και  θα πληρωθεί στο τέλος της τρέχουσας δημοτικής περιόδου.

Γκρεμίζουμε μόνοι μας ότι χτίσαμε με πολύ μεγάλο κόπο την τελευταία δεκαετία.

Ο ΣΥΡΙΖΑ με τις επιτροπές περιβάλλοντος και αυτοδιοίκησης οφείλει να ασχοληθεί σοβαρά με το ζήτημα πριν να είναι πολύ αργά. Πρέπει τώρα να εκτιμηθεί η πορεία των πραγμάτων και να εξετασθούν οι απαραίτητες  διορθωτικές κινήσεις.

Αν δεν τα κάνουμε τώρα όλα αυτά και αν συνεχίσουμε να αφήνουμε τους λύκους να φυλάνε τα πρόβατα (όπως το κάνουμε ήδη σε πολλές περιπτώσεις αναθέτοντας σε γνωστούς λομπίστες την ευθύνη των σχεδιασμών ), θα  οδηγηθούμε σε μια βαριά προγραμματική και εκλογική ήττα στις ερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές.

Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ ίσως να είναι μια τελευταία ευκαιρία να διορθώσουμε πολλά από τα λάθη μας.

 Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να το απασχολήσει σοβαρά το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Μπορούμε να οργανώσουμε μια ειδική θεματική συζήτηση στα πλαίσια του συνεδρίου με συντρόφους από όλη την χώρα για να καταγραφούν τα προβλήματα και να επιβεβαιωθεί η στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ στην μεγάλη μεταρρύθμιση του νέου Εθνικού σχεδίου για την διαχείριση  των απορριμμάτων.

Θωμάς Μπιζάς μέλος Κ.Ε ΣΥΡΙΖΑ