Παράλληλα ανακύπτει το γνωστό ζήτημα: Η σημερινή δομή και λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ανταποκρίνεται στις αυξημένες ανάγκες των τοπικών κοινωνιών, αλλά και στις προκλήσεις του μέλλοντος; Όλα αυτά φτάνουν με τη μορφή αγωνιωδών ερωτημάτων και σε εμένα προσωπικά, λόγω της ιδιότητάς μου ως υφυπουργός με αρμοδιότητα την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σας διαβεβαιώνω ότι δεν υπάρχει φορέας των ΟΤΑ ή πολίτης που να έχω συζητήσει και να μην μου έχουν απευθύνει την ερώτηση: Τι θα γίνει με την αλλαγή του «Καλλικράτη»;
Πρόθεσή μας είναι να προχωρήσουμε σε μια καλά προετοιμασμένη ριζική αλλαγή. Η αλλαγή στο πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μια απλή νομοθετική παρέμβαση. Η νέα αυτή μεταρρύθμιση οφείλει να αναβαθμίσει λειτουργικά τον πρώτο και τον δεύτερο βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά κυρίως να ενισχύσει την αυτοτέλειά τους και παράλληλα τον επιτελικό ρόλο του κράτους.
Η Νέα Μεταρρύθμιση δεν πρέπει να εξαντληθεί στην εκπόνηση ενός κανονιστικού πλαισίου (νόμου, προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων). Χρειάζεται ένα Τριετές Πρόγραμμα που να στηρίζεται στην «Τριετή Στρατηγική Μεταρρυθμίσεων της Ελληνικής Διοίκησης», η οποία προβλέπεται στο νόμο 4336 του 2015 (άρθρο 3.Γ.5.1.) και έχει ως στόχο το σχεδιασμό και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που θα οδηγήσουν σε «μια σύγχρονη Δημόσια Διοίκηση, με σημαντική αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης».
Η Νέα Μεταρρύθμιση πρέπει να έχει τις ακόλουθες 10 καινοτομίες, σε σχέση με τις προηγούμενες διοικητικές μεταρρυθμίσεις :
Ενώ οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις αφορούσαν μόνο το επίπεδο της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η Νέα Μεταρρύθμιση πρέπει να αφορά και τα τρία επίπεδα της διακυβέρνησης (Κεντρική και Αποκεντρωμένη Διοίκηση – Περιφέρειες – Δήμους). Με επαναοριοθέτηση των αρμοδιοτήτων κάθε επιπέδου διακυβέρνησης και με κατεύθυνση την Πολυεπίπεδη Διακυβέρνηση, την ενίσχυση των επιτελικών λειτουργιών της Κεντρικής Διοίκησης και την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Να είναι σαφές σε όλους πως οι Δήμοι και οι Περιφέρειες:
Υλοποιούν δημόσιες πολιτικές
Παρέχουν υπηρεσίες στους πολίτες
Προωθούν αναπτυξιακά προγράμματα
Συνεπώς, στη Νέα Μεταρρύθμιση δεν μπορούν παρά να εμπλέκονται και τα συναρμόδια υπουργεία ώστε να υπάρχει καλύτερος συντονισμός και η μέγιστη αποτελεσματικότητα.
Στη Νέα Μεταρρύθμιση, πρέπει να πετύχουμε την σταδιακή αποκατάσταση των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κατ’ αναλογία της αύξησης των δημοσίων εσόδων της χώρας και να βρούμε καινοτομικούς τρόπους διεύρυνσης των πόρων της από αναπτυξιακές παρεμβάσεις, χωρίς επιβάρυνση των δημοτών.
Ενώ οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις (εκτός από τον «Καποδίστρια») περιείχαν μόνο νομικές ρυθμίσεις, η Νέα Μεταρρύθμιση πρέπει να συνοδεύεται από χρηματοδότηση έργων περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης, με έμφαση στην κοινωνική οικονομία και τις πολιτικές κοινωνικής πρόνοιας και προώθησης της απασχόλησης.
Υπάρχουν σχετικοί πόροι; Υπάρχουν, είναι το ΕΣΠΑ 2014–2020, το «πακέτο Γιουνκέρ» και τα νέα χρηματοδοτικά προϊόντα της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και του Ταμείου Παρακαταθηκών & Δανείων (ΤΠΔ). Αρκεί να προσανατολιστεί ένα σημαντικό τμήμα τους σε έργα των Περιφερειών και των Δήμων.
Ενώ οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις επιχείρησαν να οργανώσουν τις υπηρεσίες των Περιφερειών και των Δήμων μόνο με νομικές ρυθμίσεις, πρότυπους οργανισμούς και συνένωση πληροφοριακών συστημάτων, η Νέα Μεταρρύθμιση θα περιέχει το ολοκληρωμένο «Πρόγραμμα Οργάνωσης και Λειτουργικού Εκσυγχρονισμού των 13 Περιφερειών και των 325 Δήμων», που χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» 2014–2020 και ορισμένες οριζόντιες δράσεις του, που αφορούν συνολικά τη Δημόσια Διοίκηση.
Στο πλαίσιο αυτού του Προγράμματος μπορεί να ενισχυθεί η δημοκρατική και αποτελεσματική λειτουργία των οργάνων των ΟΤΑ, να απλοποιηθούν και προτυποποιηθούν οι εσωτερικές λειτουργίες τους και να βελτιωθούν οι υπηρεσίες τους προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
Επίσης, μπορεί να διευρυνθεί η συμμετοχή των πολιτών, όχι μόνο με τη νομοθέτηση αλλά και με την πολιτική και επιχειρησιακή υποστήριξη σχετικών θεσμών, όπως ο συμμετοχικός προϋπολογισμός και τα τοπικά δημοψηφίσματα.
Η Νέα Μεταρρύθμιση είναι αναγκαίο όχι μόνο να βελτιώσει τις νομικές ρυθμίσεις που αφορούν την καταστατική θέση των αιρετών, αλλά να συνδέσει λειτουργικά την ενημέρωση των αιρετών, την κατάρτιση των υπαλλήλων και γενικότερα την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της με τις αλλαγές του εργασιακού περιβάλλοντος
Ενώ οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις εκπονούσαν μόνο το νομικό πλαίσιο της εποπτείας των ΟΤΑ, η Νέα Μεταρρύθμιση είναι απαραίτητο να οργανώσει τις υπηρεσίες εποπτείας, αλλά και να επιδιώξει την ενοποίηση των εξωτερικών μηχανισμών ελέγχου της νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ.
Επίσης, ήρθε πλέον η ώρα να μειωθεί η ανάγκη εξωτερικού ελέγχου με τη συγκρότηση δομής εσωτερικού ελέγχου και την ενίσχυση του κοινωνικού ελέγχου.
Όλες οι παραπάνω νομικές ρυθμίσεις πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα νέο ενιαίο Κώδικα Δήμων και Περιφερειών. Με χωριστά κεφάλαια για τους μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους, τις νησιωτικές Περιφέρειες και τη Μητροπολιτική Διακυβέρνηση, που δεν θα εξειδικεύουν μόνο τις αρμοδιότητες, αλλά και τα διοικητικά εργαλεία για την άσκησή τους.
Η Νέα Μεταρρύθμιση δεν μπορεί να είναι ένας νόμος που θα αφεθεί η εφαρμογή του στον «αυτόματο πιλότο». Πρέπει να περιέχει ένα Πρόγραμμα Υποστήριξης της Εφαρμογής του. Με τους αναγκαίους οικονομικούς πόρους, οργάνωση, αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών, πρόγραμμα κατάρτισης και σύστημα διοίκησης και αξιολόγησης της εφαρμογής τους.
Και φυσικά όλα τα παραπάνω δεν αρκεί να νομοθετηθούν, χρειάζεται να θεσμοποιηθούν, δηλαδή να γίνουν πολιτικά και κοινωνικά αποδεκτοί θεσμοί. Αυτό προϋποθέτει όχι μόνο διαβούλευση με τους θεσμικούς φορείς (ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ), αλλά και με τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, τους κοινωνικούς φορείς και την κοινωνία των πολιτών.
Γιατί οποιαδήποτε αλλαγή ουσιαστικά κρίνεται από αν επηρεάζει θετικά τη ζωή των πολιτών και διασφαλίζει την υποστήριξή τους.
Στο κάτω-κάτω, όπως έγραφε και ο Ουμπέρτο Έκο, που «έφυγε» τις τελευταίες ημέρες, «το κείμενο δεν τα λέει όλα, απαιτεί και τη συνεισφορά του αναγνώστη»…
O Γιάννης Μπαλάφας είναι υφυπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης
Το άρθρο δημοσιεύθηκε την Δευτέρα 29/2/2016 στην έντυπη Εφ. Συντακτών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου