Έστω και στο παρά πέντε, να μην χαθεί το στοίχημα του ΠΕΣΔΑ. του Θωμά Μπιζά .

                Στις 25/2/2016  η  Εκτελεστική Επιτροπή του ΕΔΣΝΑ ενέκρινε  την επικαιροποίηση του κειμένου της δεύτερης αναθεώρησης του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης των Απορριμμάτων Αττικής, όπως αυτό είχε ψηφιστεί από το Περιφερειακό Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2015.

Στο περιφερειακό συμβούλιο αυτό , υπήρξε  η δέσμευση πως θα ληφθούν   υπόψη οι  παρατηρήσεις που κατατέθηκαν από τις αρμόδιες Διευθύνσεις της Περιφέρειας και των  υπουργείων  Εσωτερικών και Περιβάλλοντος και  από τη δημόσια διαβούλευση.

Πρέπει να σημειώσουμε  πως η κοινή συνισταμένη ΟΛΩΝ  των παρεμβάσεων και των παρατηρήσεων,  ήταν πως  η πρόταση ήταν εξαιρετικά  ασαφής τουλάχιστον σε ότι αφορά τις κεντρικές εγκαταστάσεις και πιο συγκεκριμένα για τις μονάδες επεξεργασίας (ΜΕΑ) και τους νέους χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΥ).

Θα περίμενε λοιπόν κανείς, πως  στην επικαιροποίηση  του κειμένου της αναθεώρησης θα έχουν ληφθεί υπ όψη οι παρατηρήσεις και θα υπάρχουν πλέον συγκεκριμένες προτάσεις για τις κεντρικές εγκαταστάσεις και σε ότι αφορά τις ΜΕΑ και σε ότι αφορά τους ΧΥΤΥ.

Η αίσθηση δικαίου και οι προτάσεις  για τις Διαχειριστικές Ενότητες.

               Ο γράφων είχε υποστηρίξει της άποψη, πως στην πρόταση θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται  ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ  όλες οι κεντρικές εγκαταστάσεις και πως τα βάρη των εγκαταστάσεων θα πρέπει να είναι ΔΙΚΑΙΑ ΚΑΤΑΝΕΜΗΜΕΝΑ σε όλη την περιφέρεια της Αττικής . Μόνο έτσι θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η απαραίτητη κοινωνική συναίνεση  για να περάσει ένα τέτοιο σχέδιο.

Είναι απολύτως βέβαιο πως αν στο σχέδιο αυτό υπήρχε αυτό πού λέμε «αίσθηση δικαίου» , η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών της Αττικής θα το έκανε αποδεκτό .

Πράγματι,  στην διαβούλευση κατατέθηκαν προτάσεις όπως π.χ της ΠΡΩΣΥΝΑΤ http://andi-drasi.blogspot.gr/2015/08/2_3.html που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την  συναίνεση της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών της Αττικής.

Οι προτάσεις αυτές στηριζόταν  στην λογική των διαχειριστικών ενοτήτων (ΔΕ). Έλεγαν δηλαδή το εξής απλό: Πως πρέπει η περιφέρεια Αττικής  να χωριστεί σε διαχειριστικές ενότητες με βάση χωροταξικά και πληθυσμιακά κριτήρια και η κάθε μια ΔΕ να  διαχειρίζεται τα δικά της απορρίμματα. Π.χ όπως με την πρόταση για τις 3 Δ.Ε:  http://anntilogos.blogspot.gr/2015/10/blog-post_25.html . Με την πρόταση αυτή θα είχαμε 3 Δ.Ε (Δυτικά - Βορειοανατολικά- Νοτιοανατολικά) . 

Οι προτάσεις αυτές (δυστυχώς) δεν έγιναν αποδεκτές .

Η «επικαιροποιημένη» πρόταση

Δίκτυο διάθεσης υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.)

             Στην επικαιροποίηση του κειμένου που ψήφισε η ΕΕ του ΕΔΣΝΑ , το μεγάλο αγκάθι των χώρων υγειονομικής ταφής εξακολουθεί να μην αντιμετωπίζεται. Παρά το ότι το όλο σύστημα εξακολουθεί να εδράζεται στην ταφή, οι εγκαταστάσεις τελικής διάθεσης εξακολουθούν απουσιάζουν από  την πρόταση.

Συγκεκριμένα στο κεφάλαιο Δίκτυο διάθεσης υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.) υπάρχει η εξής διατύπωση για τους νέους χώρους τελικής διάθεσης :

«Για την αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων αναγκών θα χρησιμοποιηθεί η Φυλή καθώς και θέσεις που έχει ήδη εγκριθεί η καταλληλότητα τους ως Χ.Υ.Τ.Υ. σύμφωνα με το νόμο 3164/2003». Ανάμεσα σε αυτούς τους χώρους παραμένει το Γραμματικό.

Για την κάλυψη των αναγκών την επόμενης 20ετίας προβλέπεται δημιουργία δικτύου νέων Χ.Υ.Τ.Υ. το οποίο σχεδιάζεται ανεξάρτητα από την χωροθέτηση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας συμμείκτων.

Για την οριστική χωροθέτησή τους θα προτιμηθούν τα εξοφλημένα ανενεργά λατομεία – μεταλλεία.

Συνεπώς το Δίκτυο διάθεσης υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.) εξακολουθεί ακόμα να μην υπάρχει,  όπως δεν υπήρχε και πριν τον Οκτώβριο του 2015 που ψηφίστηκε ο ΠΕΣΔΑ από το Π.Σ.

Μονάδες κομποστοποίησης

                Η ανάκτηση βιοαποβλήτων θα πραγματοποιείται σύμφωνα με τον σχεδιασμό του Συνδέσμου  ως εξής:

Στο ΕΜΑΚ, σε γραμμή επεξεργασίας βιοαποβλήτων δυναμικότητας περίπου 100.000  τόνων ετησίως.

Σε μονάδα στο δήμο Μεγαρέων, δυναμικότητας 10.000 tn ετησίως (με δυνατότητα επέκτασης)

Στο Γραμματικό, σε εγκατάσταση δυναμικότητας 20.000 tn.

Είναι προφανές πως και στο ζήτημα των μονάδων κομποστοποίησης η πλάστιγγα γέρνει δυτικά.

Οι μονάδες επεξεργασίας (ΜΕΑ)

               Το νέο σχέδιο περιλαμβάνει  5 μονάδες επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων συνολικής δυναμικότητας 1.000.000 tn.

Για τον κεντρικό τομέα σύμφωνα με πληροφορίες που διέρρευσαν στον τύπο ,  η πρώτη χωροθετείται στο Γουδή, στη θέση που ο παλιός ΠΕΣΔΑ προέβλεπε σταθμό μεταφόρτωσης απορριμμάτων . Πρόκειται για το παλιό εργοτάξιο της Αττικής οδού και σημερινό ΣΜΑ Παπάγου- Χολαργού.

 Η δεύτερη  χωροθετείται στον Ελαιώνα σε οικόπεδο παραχωρημένο από τον Σύνδεσμο στο δήμο Αθηναίων. Η συνολική δυναμικότητα και των δυο μονάδων μαζί αναμένεται να ανέλθει,  σε 260 χιλιάδες τόνους ετησίως.

Για την ΠΕ του Πειραιά υπάρχει μια  ΜΕΑ  δυναμικότητας 180 χιλιάδων τόνων που χωροθετείται στον σταθμό μεταφόρτωσης απορριμμάτων στο Σχιστό .

 Για την ΒΑ Αττική χωροθετείται η ΜΕΑ Γραμματικού  που το νέο σχέδιο προσδιορίζει την   δυναμικότητα της σε 60.000 τόνους από τους 120.000 τόνους που ήταν η αρχική πρόβλεψη.

Τα νέα σχέδια προβλέπουν ακόμη μία μονάδα στην νότια Αττική, δυναμικότητας έως 150.000 τόνων ετησίως, η χωροθέτηση  της οποίας μένει να αποφασιστεί  μεταξύ δήμων που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον.

Τέλος, επεκτείνεται η δυναμικότητα του ΕΜΑΚ Λιοσίων  στους 350.000 τόνους ετησίως από τους 250.000.

Τι συμβαίνει με τις ΜΕΑ;

             Θα περίμενε κανείς πως τουλάχιστον στο ζήτημα των ΜΕΑ θα έχει εξασφαλιστεί η συναίνεση των  δήμων στα όρια των οποίων θα φιλοξενηθούν οι εγκαταστάσεις. Δυστυχώς όμως , δεν είναι έτσι τα πράγματα.

Με εξαίρεση την περίπτωση του Δήμαρχου της Φυλής κ. Παππού,  ο οποίος συναίνεσε στην επέκταση της δυναμικότητας του ΕΜΑΚ (χωρίς όμως να ρωτήσει το δημοτικό του συμβούλιο), οι πληροφορίες λένε πως για τις άλλες μονάδες δεν έχει εξασφαλιστεί  η απαιτούμενη συναίνεση των τοπικών δημοτικών αρχών.

Πιο συγκεκριμένα  ο δήμος Αθηναίων στον οποίο χωροθετούνται και οι εγκαταστάσεις του κεντρικού τομέα ( Ελαιώνας – Γουδή),  φαίνεται   πως προχωρά σε ανοικτό διεθνή διαγωνισμό που βρίσκεται σε εξέλιξη για την κατασκευή κεντρικού ΣΜΑ στον Ελαιώνα,  στο χώρο δηλαδή που προτείνεται να γίνει ΜΕΑ.

Στην ΒΑ Αττική ο δήμος Μαραθώνα δεν συμφωνεί με το σχέδιο που αφορά την εγκατάσταση του Γραμματικού υποστηρίζοντας μάλιστα πως δεν θα δεχτεί ούτε ένα κιλό σκουπίδια. Δηλαδή ούτε τα δικά του σκουπίδια !  σημείωση :  μόνο το 2014 ο δήμος Μαραθώνα έστειλε στην Φυλή 33.423 τόνους απορριμμάτων.

Στην ΝΑ Αττική , επειδή η πρόταση είναι απολύτως ασαφής (αναφέρει γενικώς για μια μονάδα στο νότιο τομέα χωρίς να προσδιορίζει το πού θα γίνει), δεν υπάρχουν αντιδράσεις.  Προς το παρών  οι τοπικοί άρχοντες θεωρούν πως το θέμα αφορά τους άλλους..

Ακόμα και στην Π.Ε του Πειραιά όπου το σχέδιο μιλάει για ΜΕΑ στον χώρο  που βρίσκεται σήμερα το ΣΜΑ Σχιστού , η συναίνεση δεν φαίνεται να  είναι εύκολη όσο υπάρχει αυτή η  θολή και ασαφής πρόταση για τα Ανατολικά της Αττικής .

Από την ψήφιση του ΠΕΣΔΑ στο  περιφερειακό συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2015 μέχρι σήμερα , το τοπίο  με τις κεντρικές εγκαταστάσεις (ΧΥΤΥ – ΜΕΑ) αντί να καθαρίσει , θόλωσε ακόμα περισσότερο.

Κυκλοφορούν πληροφορίες που λένε πως κατά την συνεδρίαση της Ε.Ε με την νέα επικαιροποιημένη πρόταση,  διαφώνησε  και η πρόεδρος της ομάδας εργασίας που ασχολήθηκε με την 2^η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ .

Είναι ολοφάνερο  πως η ασάφεια του σχεδίου (παρά τις προσδοκίες),  δεν βοήθησε και στην αποδοχή του. Μάλλον το αντίθετο συνέβη.

Έστω και τώρα να μην χαθεί η ευκαιρία

            Το ερώτημα είναι αν έστω και τώρα μπορούν να παρθούν αποφάσεις για να μην χαθεί οριστικά το στοίχημα της αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ.

Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα αυτό μοιάζει εξαιρετικά δύσκολο. Με βάση την αρνητική εμπειρία της διαβούλευσης , κανείς δεν μπορεί να είναι αισιόδοξος πως αυτήν την φορά θα ακουστούν οι ανησυχίες που υπάρχουν.

Παρ όλα αυτά αξίζει να προσπαθήσουμε έστω και στο παρά πέντε μήπως τα καταφέρουμε να διορθώσουμε κάποια  πράγματα και να εγκριθεί η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ με αυξημένη πλειοψηφία από το Π Σ.

Αν υπάρξει η βούληση θα βρεθεί και ο χρόνος και ο τρόπος.

Η οριστική έγκριση του ΠΕΣΔΑ θα γίνει από το Π Σ  σε 3 με 4 μήνες και αφού το    Π Σ γνωμοδοτήσει για την ΣΜΠΕ σύμφωνα με την απόφαση της Ε.Ε .

Η αιρεσιμότητα για το ΕΣΔΑ έχει ήδη ανακληθεί  και περιμένουμε την προκήρυξη του ΥΜΕΠΕΡΑΑ που αφορά  τις χρηματοδοτήσεις. Άρα κάποιος  χρόνος υπάρχει.

Πριν σταλεί η απόφαση της Ε.Ε στο Π.Σ θα πρέπει το Δ.Σ του ΕΔΣΝΑ να συζητήσει σοβαρά όλες τις παρατηρήσεις και να επαναφέρει το θέμα στην Ε.Ε ή να συμπληρώσει την πρόταση που θα σταλεί στο ΠΣ.

Προτάσεις

Για τους ΧΥΤΥ

         Εδώ που φτάσαμε  χρειάζονται γρήγορες αποφάσεις και  αγώνας δρόμου για να κερδηθεί ο χρόνος που χάθηκε.  Θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα και χωρίς άλλη χρονοτριβή  η μελέτη  για τα εξαντλημένα Λατομεία .

Εντός 2-2,5  μηνών θα πρέπει  να έχει ολοκληρωθεί η μελέτη  ιεράρχησης της καταλληλότητας των εξαντλημένων Λατομείων για την κάλυψη των αναγκών την επόμενης 20ετίας και να κατατεθεί  νέα πρόταση για τους ΧΥΤ. 

Η μελέτη ιεράρχησης της καταλληλότητας των εξαντλημένων Λατομείων θα αφορά το σύνολο των κατηγοριών των χώρων ταφής αποβλήτων της Οδηγίας  1999/31/ΕΚ του Συμβουλίου, της 26^ης Απριλίου 1999 (επικίνδυνων, μη  επικίνδυνων και αδρανών αποβλήτων), με γνώμονα την κάλυψη των αναγκών σε χώρους ταφής  τόσο των αστικών όσο και των βιομηχανικών αποβλήτων και των ΑΕΕΚ της Περιφέρειας Αττικής.

Στην νέα πρόταση , θα πρέπει να υπάρχει  ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ και το  δίκτυο νέων Χ.Υ.Τ.Υ με πληθυσμιακά και χωροταξικά κριτήρια με την παράλληλη αλλά  σαφή δέσμευση για οριστικό κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής με την πλήρωση των κυττάρων της Β Φάσης. Οι κουβέντες πλέον πρέπει να είναι καθαρές.

Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να γίνει απολύτως σαφές πως ΧΥΤΥ θα έχουμε και στην ΒΑ Αττική και στην ΝΑ Αττική.  Δεν μπορεί να συνεχιστεί αυτό το θέατρο του παραλόγου με την δυτική Αττική . Η δυτική Αττική να αναλάβει τα βάρη που της αναλογούν , αλλά όχι πια τα βάρη όλου του λεκανοπεδίου.

Προτάσεις

Για τις ΜΕΑ

             Στην νέα πρόταση  θα πρέπει να υπάρχει  ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ και το  ολοκληρωμένο δίκτυο νέων ΜΕΑ με πληθυσμιακά και χωροταξικά κριτήρια.  

Οι 900.000 tn να κατανεμηθούν σε κατά το δυνατόν μικρότερης δυναμικότητας μονάδες επεξεργασίας.

Πιο συγκεκριμένα: το ΕΜΑΚ Φυλής κατά κανένα τρόπο δεν θα πρέπει  επεκταθεί στους 350.000 tn.

Η  μείωση της δυναμικότητας της μονάδας του Γραμματικού με την ταυτόχρονη αύξηση της δυναμικότητας του ΕΜΑΚ είναι φυσικό να γεννά αίσθηση αδικίας  δεδομένου  πως το ΕΜΑΚ βρίσκεται σε μια περιοχή ιδιαίτερα υποβαθμισμένη λόγω του ΧΥΤΑ της Φυλής.  

Για την ΜΕΑ  της ΝΑ Αττικής.  Πρέπει να προσδιοριστεί με σαφήνεια το πού θα χωροθετηθεί πριν την ψήφιση  της ΣΜΠΕ. Ας μιλήσουμε έξω από τα δόντια.  Η τοποθέτηση της μονάδας  «κάπου στα νότια» μοιάζει με κοροϊδία και αυτό είναι σοβαρό πρόβλημα .

Για τις ΜΕΑ του Κεντρικού τομέα. Απαιτείται να υπάρξει σύμφωνη γνώμη του δήμου Αθηναίων με συγκεκριμένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου.  Στο δημοτικό συμβούλιο θα πρέπει να τεθεί με πολύ ξεκάθαρο και σοβαρό τρόπο το ζήτημα της διαχείρισης των ΑΣΑ.  Ο δήμος Αθηναίων είναι με τεράστια διαφορά ο μεγαλύτερος παραγωγός ΑΣΑ της περιφέρειας Αττικής και πρέπει να αναλάβει τα βάρη και τις ευθύνες που του αναλογούν .

Αντί επιλόγου.

Εάν τελικά ψηφιστεί από το ΠΣ Αττικής,  αυτό το σχέδιο αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ, έτσι όπως αποφασίστηκε από την Ε.Ε του ΕΔΣΝΑ χωρίς να γίνουν οι απαραίτητες προσθήκες τουλάχιστον για τις κεντρικές εγκαταστάσεις , το πιθανότερο είναι να μείνει και αυτό το σχέδιο στα χαρτιά όπως έγινε και με τα προηγούμενα.

Τα τοπικά σχέδια και η διαλογή στην πηγή είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου που συμπεριλαμβάνει και τις  κεντρικές εγκαταστάσεις. Χωρίς αυτές είναι απολύτως βέβαιο πως ούτε τα τοπικά σχέδια θα μπορέσουν να προχωρήσουν.

Αυτή η εξέλιξη  θα ακυρώσει στην πράξη  την προσπάθεια που έγινε με τον νέο ΕΣΔΑ και θα πιστοποιήσει  την ήττα της ιδέας της αποκεντρωμένης εναλλακτικής διαχείρισης προς μεγάλη ικανοποίηση του λόμπυ των σκουπιδιών.

Το στοίχημα του Εθνικού σχεδιασμού σε ένα μεγάλο βαθμό θα κερδηθεί ή θα χαθεί  στην περιφέρεια της Αττικής.

 Η περιφέρεια Αττικής που πρώτη από όλους ακύρωσε το σχέδιο των μεγάλων μονάδων επεξεργασίας με ΣΔΙΤ και προχώρησε την ιδέα των τοπικών σχεδίων διαχείρισης (που υιοθετήθηκαν και από το νέο ΕΣΔΑ) είναι βέβαιο πως  μπορεί να το κερδίσει το στοίχημα.

Κανείς δεν ισχυρίστηκε  πως το στοίχημα αυτό θα κερδηθεί με περίπατο. Όλοι  όσοι πιστέψαμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα στην διαχείριση των απορριμμάτων , ξέραμε καλά πως ο  δρόμος θα είναι  ανηφορικός και δύσκολος.  

Ακόμα και τώρα.  Ακόμα και μετά από αυτήν την απόφαση της Ε.Ε του ΕΔΣΝΑ για την επικαιροποίηση του κειμένου της δεύτερης αναθεώρησης του ΠΕΣΔΑ,  μπορούν ακόμα να διορθωθούν πολλά πράγματα και να μην χαθεί αυτό το στοίχημα.

Αν υπάρξει η βούληση θα βρεθεί και ο τρόπος και ο χρόνος .