ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΗΛΕΚΤΡΑ ΒΙΣΚΑΔΟΥΡΑΚΗ

  • Αντικατάσταση του "Καλλικράτη" για να έχουν αυτοτέλεια οι ΟΤΑ

Το στρατηγικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ με τον γενικό τίτλο «επαναθεσμοποίηση των δομών και λειτουργιών για ένα αποκεντρωμένο κράτος», στην κατεύθυνση της διοικητικής ανασυγκρότησης και του εξορθολογισμού των λειτουργιών του κράτους παρουσιάζει σήμερα η "Αυγή" της Κυριακής. Το στρατηγικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ με ορίζοντα το 2018 συνιστά ένα σύνολο επεξεργασμένων προτάσεων, που θα θέσει τις βάσεις προκειμένου το κράτος και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να ανταποκριθούν στις σύγχρονες απαιτήσεις με άξονα την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Το στρατηγικό σχέδιο πρόκειται να διαμορφωθεί περαιτέρω μέσα από διάλογο με τους θεσμικούς φορείς και την κοινωνία και θα ενταχθεί στο πλαίσιο της συνταγματικής αναθεώρησης.

Έχοντας ως πυρήνα την ενίσχυση της δημοκρατίας, του κοινωνικού ελέγχου, αλλά και της αποτελεσματικότητας, η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ προωθεί το επιτελικό κράτος, τις αποκεντρωμένες αρμοδιότητες στην Αυτοδιοίκηση, συνοδευόμενες από σταδιακή ενίσχυση των πόρων και αυτοτέλεια. Προτεραιότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι η «ριζική αναδιοργάνωση», γιατί, όπως επισημαίνει, «το κράτος, η δημόσια διοίκηση και η Αυτοδιοίκηση βρίσκονται σε βαθιά δομική κρίση και ως προς τη στρατηγική και ως προς τον προσανατολισμό τους». Την ίδια στιγμή, υπενθυμίζει ότι «η διοικητική ανασυγκρότηση και ο εξορθολογισμός των λειτουργιών του κράτους είναι ζητούμενο από την ίδρυσή του έως τις μέρες μας».
Το στρατηγικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ, που αφορά στη μεταρρύθμιση του πολιτικο - διοικητικού συστήματος της χώρας, θα βασιστεί σε εννιά πυλώνες:
1. Επιτελικό κράτος - Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση - Διαβαθμιδική συνεργασία
2. Δημοκρατία - Τοπική αυτονομία - Συμμετοχή
3. Δημοσιονομική αποκατάσταση και ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειας της αυτοδιοίκησης
4. Νέα εσωτερικών, οργανωτική και λειτουργική θέσμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
5. Ενεργοποίηση και εξέλιξη των δυνατοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού
6. Δημοκρατικός και κοινωνικός έλεγχος
7. Ενίσχυση κοινωνικών πολιτικών των ΟΤΑ
8. Ενίσχυση αναπτυξιακού ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης
9. Αξιοποίηση της κοινωνικής οικονομίας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας των ΟΤΑ.

Τα... όρια του "Καλλικράτη"

Ειδικά στο πεδίο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο ΣΥΡΙΖΑ αναλύει ότι "τα προγράμματα 'Καποδίστριας' και 'Καλλικράτης' δεν αποσκοπούσαν στην 'αυτοκυβέρνηση', αλλά στην μετατροπή της αυτοδιοίκησης σε 'διοικητή των τοπικών υποθέσεων' και 'διαμεσολαβητή της κεντρικής πολιτικής εξουσίας'". «Οι δήμοι και οι Περιφέρειες μεταβλήθηκαν σε μικρογραφία του κεντρικού κράτους, με αποτέλεσμα τη συγκεντροποίηση της πολιτικής εξουσίας μέσω χωρικής πύκνωσης», υπογραμμίζει.
«Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στο νεότερο ελληνικό κράτος αντιμετωπίστηκε με επιφύλαξη και καχυποψία και δεν έφτασε ποτέ να γίνει ο εκφραστής της τοπικά οργανωμένης πολιτικής κοινωνίας και ένα πραγματικό κέντρο τοπικής αυτοκυβέρνησης», τονίζει ο ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνοντας ότι, «παρά τις συνταγματικές και πολιτικές διακηρύξεις περί αποκέντρωσης, η κεντρική εξουσία δύσκολα εκχωρούσε αρμοδιότητες και ακόμη δυσκολότερα εκχωρούσε τους αναγκαίους πόρους». «Εξάλλου, η δυσπιστία των πολιτών απέναντι στους θεσμούς, η διαρκής αύξηση του πολιτικού κυνισμού και η μείωση της κοινωνικής εμπιστοσύνης αποτέλεσαν τον λόγο, που ακόμη και οι ελάχιστες θεσμικές πρωτοβουλίες που κινήθηκαν στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της συμμετοχής και της δημοκρατίας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση έμειναν 'κενό γράμμα'», αποσαφηνίζει ο ΣΥΡΙΖΑ.

Θεσμικές ελλείψεις

Μεταξύ των παθογενειών του συστήματος της Αυτοδιοίκησης ο ΣΥΡΙΖΑ εντοπίζει το πλειοψηφικό και αντιδημοκρατικό εκλογικό σύστημα, την υπερβολική ενδυνάμωση των μονοπρόσωπων οργάνων (δήμαρχος, περιφερειάρχης ή τα ολιγομελή εκτελεστικά όργανα, βλ. δημαρχιακή - περιφερειακή εκτελεστική επιτροπή), που λειτουργούν σε βάρος των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων. Επίσης, εντοπίζει την απουσία θεσμών πραγματικής και ουσιαστικής κοινωνικής συμμετοχής, τη συγκεντρωτική οργάνωση και λειτουργία των ΟΤΑ σε βάρος των θεσμών της εσωτερικής (ενδοδημοτικής και ενδοπεριφερειακής) αποκέντρωσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ στηλιτεύει τον πολυκερματισμό των ελέγχων, με αποτέλεσμα "οι ΟΤΑ να ασφυκτιούν από τον έλεγχο επί της δράσης τους", ενώ "η αποτελεσματικότητα των επάλληλων ελέγχων ως προς την πάταξη των πραγματικών περιπτώσεων κακοδιοίκησης και διαφθοράς είναι τελικώς αμφισβητούμενη". Την ίδια στιγμή, ο ΣΥΡΙΖΑ εστιάζει την ανάλυσή του και στο χαμηλό επίπεδο συμμετοχής των πολιτών ακόμα και στους ελάχιστους υπαρκτούς θεσμούς συμμετοχής ή κοινωνικού ελέγχου.
Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ εντάσσει την αντικατάσταση του "Καλλικράτη" από ένα νέο θεσμικό πλαίσιο μέσα από «σαφώς προσδιορισμένα στάδια και φάσεις» «με βάση τον απαιτούμενο πολιτικό χρόνο». Σκοπός είναι να «εγκαθιδρυθεί μια νέα αρχιτεκτονική και ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, που θα προσδιορίζει με σαφήνεια τις αρμοδιότητες κάθε επιπέδου και θα προβλέπει με ακρίβεια την κατανομή των απαιτούμενων πόρων και των αντίστοιχων επενδυτικών μέσων». «Στόχος είναι να διασφαλίζεται η εσωτερική χωρική συνοχή των δήμων, να έχουν οι δήμοι διακριτή ταυτότητα και να είναι άμεσα προσβάσιμοι και ελέγξιμοι από την τοπική κοινωνία», αποσαφηνίζει ο ΣΥΡΙΖΑ προκρίνοντας την ενίσχυση της ενδοπεριφερειακής και ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, τον αναβαθμισμένο ρόλο των τοπικών συνελεύσεων, τη διενέργεια τοπικών δημοψηφισμάτων, την πλατιά κοινωνική διαβούλευση για μεγάλα τοπικά ζητημάτα, αλλά και τη θέσπιση διαδικασιών πραγματικής δημόσιας λογοδοσίας και κοινωνικού ελέγχου. Κάνοντας ειδική αναφορά στην αποκέντρωση των αρμοδιοτήτων, ο ΣΥΡΙΖΑ υπογραμμίζει ότι "αυτή θα συνοδεύεται από τους αντίστοιχους πόρους και την αναδιοργάνωση των φορέων που επηρεάζονται από αυτή τη μεταρρύθμιση".

Ριζική αναδιοργάνωση

Διαχωρίζοντας τους ρόλους, ο ΣΥΡΙΖΑ θέτει ως στόχο "η κεντρική διοίκηση να επικεντρωθεί στον καθορισμό βασικών αναπτυξιακών στόχων, την κατάρτιση και συντονισμό του γενικού οικονομικού προγραμματισμού, στον εθνικό χωροταξικό σχεδιασμό, στον σχεδιασμό κατανομής επενδύσεων και στη χάραξη κατευθυντηρίων γραμμών στα θέματα οικονομικής, περιβαλλοντικής, κοινωνικής πολιτικής". Ταυτόχρονα ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί βασική αρχή της δημόσιας διοίκησης τις μικρότερες και επιτελικά προσανατολισμένες κεντρικές διοικήσεις και πολυπληθείς τοπικές υπηρεσίες κοντά στον πολίτη.
Η ριζική αναδιοργάνωση της Αυτοδιοίκησης αφορά στη μετατροπή των Περιφερειών σε "βασικούς θεσμούς ανάπτυξης", ώστε το σύνολο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων -πέραν των κεντρικών έργων εθνικής εμβέλειας- να υλοποιείται από αυτές. Επίσης, προβλέπεται οι Περιφέρειες να συμμετέχουν ουσιαστικά στον γενικό δημόσιο σχεδιασμό. Η αποστολή των δήμων προσανατολίζεται στο να καταστούν διαμορφωτές και διαχειριστές του κοινωνικού κράτους και οι δομές της τοπικής πολιτικής εξουσίας και διοίκησης να παρεμβαίνουν και να απαντούν αποτελεσματικά στα προβλήματα της καθημερινότητας των πολιτών. Όσο για τη χρηματοδότηση των ΟΤΑ, προβλέπεται η σταδιακή αποκατάσταση και η εφαρμογή της συνταγματικής επιταγής σε συνάρτηση με την αύξηση των δημοσίων εσόδων και του ΑΕΠ της χώρας. Την ίδια στιγμή, προβλέπεται "η διαμόρφωση ενός μεσοπρόθεσμου οδικού χάρτη δημοσιονομικής αποκέντρωσης με βάση τις αντίστοιχες ρυθμίσεις και πρακτικές των άλλων ευρωπαϊκών χωρών".

Τα επόμενα βήματα

Για την υλοποίηση του στρατηγικού σχεδίου της ριζικής αναδιοργάνωσης και της επαναθεσμοποίησης των δομών και λειτουργιών του κράτους ο ΣΥΡΙΖΑ εστιάζει σε:
- Υιοθέτηση, μετά από διαβούλευση, του στρατηγικού σχεδίου για δημοκρατική μεταρρύθμιση και διοικητική αναδιάρθρωση του διοικητικού συστήματος της χώρας.
- Εκπόνηση τριετούς προγράμματος (2016-2018) αναβάθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το οποίο θα βασίζεται στους εννιά πυλώνες και θα περιέχει όλες τις αναγκαίες δράσεις, κοστολογημένες και με χρονοδιάγραμμα εφαρμογής. Βασική δράση του τριετούς προγράμματος είναι η μεταρρύθμιση του νομοθετικού πλαισίου.
- Το τριετές πρόγραμμα (2016-2018) θα περιέχει το πρόγραμμα υποστήριξης της εφαρμογής του με επιχειρησιακή - τεχνική υποστήριξη των ΟΤΑ, το οποίο θα διαθέτει τους αναγκαίους πόρους (υλικούς και άυλους), επιστημονική και τεχνική υποστήριξη, σύστημα αξιολόγησης. Για την εξειδίκευση και εφαρμογή του τριετούς προγράμματος θα υπογραφεί προγραμματική σύμβαση μεταξύ των υπουργείων Εσωτερικών, Οικονομίας, Αγροτικής Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος και Εργασίας. Στο πλαίσιο της προγραμματικής σύμβασης θα συγκροτηθεί Επιτροπή Παρακολούθησης με μέλη από τα αντίστοιχα υπουργεία.
- Αντικατάσταση του "Καλλικράτη" με ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο,
- Προετοιμασία της συνταγματικής αναθεώρησης με τη διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων στα υπό αναθεώρηση άρθρα, που θα προταθούν.
- Η νέα μεταρρύθμιση και το τριετές πρόγραμμα είναι σκόπιμο να περιέχουν ένα πρόγραμμα δημοσιότητας και ενημέρωσης των πολιτών και διαβούλευσης με τους συλλογικούς φορείς των ΟΤΑ, τους εργαζόμενους, αλλά και την επιστημονική κοινότητα, καθώς επίσης και με το Κοινοβούλιο μέσα από την υποεπιτροπή που έχει συσταθεί στη Βουλή.
Σε αυτό το πλαίσιο συγκροτείται Επιτροπή σχεδιασμού και διοίκησης της εφαρμογής της νέας μεταρρύθμισης για την υλοποίηση του στρατηγικού σχεδίου. Σε επίπεδο υπουργείου Εσωτερικών, συγκροτείται η Επιτροπή επαναθεσμοποίησης με σκοπό την κατάρτιση νέου νομοθετικού πλαισίου. Η Επιτροπή σε επίπεδο υπουργείου Εσωτερικών έχει ήδη θεσμοθετηθεί και σε αυτήν συμμετέχουν η ηγεσία του υπουργείου, εκπρόσωποι της ΚΕΔΕ, της ΕΝΠΕ, υπηρεσιακοί παράγοντες, εμπειρογνώμονες, για την εκπόνηση εντός του 2016 σχεδίου νέου θεσμικού πλαισίου.