Του Νίκου Μοσχούδη*
Σχετικά με την προσφυγή τής Ελληνικός Χρυσός στο ΣτΕ επί της "απόφασης Σκουρλέτη"
Η ουσία της "απόφασης Σκουρλέτη"
Η «απόφαση Σκουρλέτη» αφορούσε στην καρδιά του επενδυτικού σχεδίου της Ελληνικός Χρυσός (Ε.Χ.), δηλαδή στη μεταλλουργία, από την οποία αναμένονται και τα ουσιαστικά έσοδα του Δημοσίου από φορολόγηση των καθαρών μετάλλων (χρυσού - χαλκού - αργύρου, αν αυτά δεν πάνε ως είθισται, μέσω Barbados ή Cayman).
Η Κοινή Υπουργική Απόφαση Έγκρισης των Περιβαλλοντικών Όρων (ΚΥΑ ΕΠΟ, 2011) περιλαμβάνει όρους, έστω ελαστικούς, ώστε η παραγωγή μετάλλων να γίνει με ασφαλή περιβαλλοντικά τρόπο με τη μεταλλουργική μέθοδο «ακαριαίας τήξης» (χωρίς κυάνιο). Το μετάλλευμα της Ολυμπιάδας (που το συμπύκνωμά του θα χρησιμοποιείται μαζί με το συμπύκνωμα των Σκουριών στην κάμινο της μεταλλουργίας) περιέχει υψηλές ποσότητες αρσενικού εξαιτίας των χρυσοφόρων αρσενοπυριτών και γι' αυτό θεωρείται δυσκατέργαστο.
Έτσι στην ΚΥΑ ΕΠΟ τέθηκε ο επιπλέον όρος να διεξαχθούν επιτόπιες πιλοτικές δοκιμές (ημιβιομηχανικής κλίμακας, με αντιπροσωπευτικής σύστασης τοπική πρώτη ύλη) που να πιστοποιούν ότι μπορούν να παραχθούν καθαρά μέταλλα και ότι το εκπεμπόμενο στο περιβάλλον αρσενικό θα βρίσκεται κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Ο όρος τέθηκε παρ' ότι η Ε.Χ. επικαλούνταν επιτυχείς δοκιμές που διεξάγονται στα εργαστήρια της Outotec Φινλανδίας (εταιρείας κατόχου της ευρεσιτεχνίας). Ωστόσο πουθενά στον κόσμο δεν έχει αναφερθεί η δυνατότητα απόληψης χρυσού με «ακαριαία τήξη» χωρίς να προηγηθεί κυάνωση και απόληψης άλλων μετάλλων με τόσο υψηλή περιεκτικότητα σε αρσενικό.
Για τη διεκπεραίωση των επιτόπιων δοκιμών δόθηκε στην Ε.Χ. μια εύλογη χρονική περίοδος τριών ετών, όπου μετά την εκπνοή της, και μετά από υπενθύμιση του Δημοσίου ότι το παραδοτέο εκκρεμεί, η τελευταία ανακοινώνει ότι δεν πρόκειται να προβεί στις απαιτούμενες δοκιμές και ότι ισχύουν τα δηλωθέντα για τις δοκιμές στην Outotec. Η Ε.Χ. ισχυρίζεται ότι οι δοκιμές στην Outotec είναι ισοδύναμου αποτελέσματος, ενώ οι επιτόπιες δοκιμές κοστίζουν πολύ, χωρίς όμως να προσκομίζει τεκμηριωμένα αποτελέσματα δοκιμών. Ως αποτέλεσμα εκδίδεται η «απόφαση Σκουρλέτη» για ανάκληση αδειών στα υποέργα που θα τροφοδοτούν με πρώτη ύλη τη μονάδα μεταλλουργίας και δίνεται, καλή τη θελήσει, νέα προθεσμία ενός έτους για εκπλήρωση της υποχρέωσης των επιτόπιων δοκιμών.
Από τα προηγούμενα συνάγεται ότι οι επιβληθείσες από την ΚΥΑ ΕΠΟ επιτόπιες δοκιμές δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας τυπολατρικής γραφειοκρατίας αλλά μια ουσιαστική ασφαλιστική δικλίδα ότι κατά τη βιομηχανική εφαρμογή της μεθόδου δεν θα διαχυθούν στο περιβάλλον οι δολοφόνοι αρσενικό ή/και κυάνιο, ήταν πράξη διασφάλισης του περιβάλλοντος και κυρίως της ανθρώπινης ζωής. Το ίδιο και η «απόφαση Σκουρλέτη» δεν ήταν ένα αντι-επενδυτικό καπρίτσιο αλλά μια κίνηση υπεράσπισης του δημόσιου συμφέροντος, του περιβάλλοντος (ως αναγκαίου μέσου ανάπτυξης) και κυρίως της ανθρώπινης υγείας και ζωής. Γίνεται προφανές ότι η Ε.Χ. προτιμά να μην τιμά την υπογραφή της, διακινδυνεύοντας έτσι να χαρακτηριστεί αφερέγγυα, παρά να εφαρμόσει την υποχρέωση των επιτόπιων δοκιμών. Είναι όμως η Ε.Χ. φερέγγυα ή επιβεβαιώνει τη λαϊκή ρήση ότι «ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται»;

Η φερεγγυότητα της Ελληνικός Χρυσός

Το τεκμήριο του προτέρου εντίμου βίου είναι δίκαιο και προφανές. Σε μια τέτοια περίπτωση θα μπορούσε να ζητηθεί συμμόρφωση της Ε.Χ. με ενέργειες ισοδύναμου αποτελέσματος με τις επιτόπιες δοκιμές. Θα μπορούσαν π.χ. να γίνουν αποδεκτές οι εργαστηριακές (έστω όχι ημιβιομηχανικές) δοκιμές στην Outotec υπό την προϋπόθεση να προσκομιστούν δεδομένα τροφοδοσίας - αποτελεσμάτων καθώς και πρωτόκολλα δοκιμών που μετά από επιστημονική αξιολόγηση θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν τις επιτόπιες δοκιμές. Προκαλεί εύλογα ερωτήματα το γεγονός ότι η Outotec δεν ανακοινώνει επί τόσα χρόνια σχετικά αποτελέσματα (όντως πρωτοποριακά, αν ισχύουν) σε επιστημονικά περιοδικά και διεθνή fora, μιας και αυτά θα «έλυναν τα χέρια» σε δεκάδες σχεδιαζόμενες παρόμοιες μεταλλουργικές μονάδες ανά τον κόσμο, χώρια που η ίδια ως εφευρέτρια κοινώς θα «τα κονομούσε τρελά».
Τα προηγούμενα θα είχαν φυσικά νόημα αν αφορούσαν κάποιον φερέγγυο συναλλασσόμενο. Οι μέχρι στιγμής συναλλαγές της Ε.Χ. με το Δημόσιο, όπως αυτές αποτυπώνονται από πλήθος τεκμηριωμένα στοιχεία, όχι μόνο δεν αποπνέουν φερεγγυότητα αλλά αντίθετα δημιουργούν ενδείξεις ότι πρόκειται για κατά συρροή εξαπατώντα τη διοίκηση (άσχετα αν η τελευταία πλειστάκις ενήργησε ως συναυτουργός). Έτσι δημιουργούνται εύλογες υπόνοιες σκοπιμότητας ως προς την επιμονή της Ε.Χ. να μην προχωρήσουν οι επιτόπιες πιλοτικές δοκιμές.

Ιστορικό παραβατικότητας της Ε.Χ.

Οι απόπειρες παραπλάνησης και η παράβαση όρων χρονολογείται ήδη από τη δεκαετία του 2000, όπου οι αρμόδιες αρχές διαπιστώνουν ότι από τους περιβαλλοντικούς όρους των τότε ΚΥΑ ΕΠΟ, οι 11 δεν τηρούνται καθόλου και οι 11 μερικώς. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αθέτηση της χρήσης 75% μηχανικών μέσων στην εκμετάλλευση του μεταλλείου των Μαύρων Πετρών, με αποτέλεσμα χρήση 100% εκρηκτικών, και έτσι ο οικισμός της Στρατονίκης να δέχεται επιπτώσεις χειρότερους από σεισμούς. Στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που ακολουθεί, το 2010, παρουσιάζονται όλες οι επιπτώσεις σαν αναστρέψιμες, με κορυφαίο (αστείο) ότι δεν έχει συμβεί μέχρι σήμερα κανένα ατύχημα στον κόσμο από μεταλλευτική δραστηριότητα(!). Ακόμα καταγράφονται αποκρύψεις επικινδυνότητας αποβλήτων, ιπτάμενης σκόνης, ακραίων φαινομένων (σεισμοί, πλημμύρες), βαρέων μετάλλων στους υδατικούς πόρους κ.ά., με πιο χαρακτηριστικό την απόκρυψη της καρκινογόνου δράσης του τρεμολίτη (μορφής αμιάντου) που βρίσκεται στο μετάλλευμα των Σκουριών σε συγκεντρώσεις πολύ πάνω από τα επιτρεπτά όρια. Επιστέγασμα είναι η πρόσφατη δημοσιοποίηση των Πράξεων Βεβαίωσης Παράβασης της Επιθεώρησης Περιβάλλοντος, που δείχνουν ότι οι αποκρύψεις επικινδυνότητας και οι παραβάσεις όρων μετά την έκδοση της ΚΥΑ ΕΠΟ (2011) έχουν εξελιχτεί πλέον για την Ε.Χ. σε (μακάβριο) χόμπι. Ενδεικτικά αναφέρονται: Απόκρυψη επικινδυνότητας προϊόντων και αποβλήτων. Μη σύννομη αποθήκευση και ανεξέλεγκτη απόρριψη τοξικών αποβλήτων. Μη τήρηση όρων και προδιαγραφών σε έργα διαχείρισης επικίνδυνων προϊόντων και αποβλήτων. Αυθαιρεσίες σε μετρήσεις, χαρακτηρισμό και κοινοποίηση παραμέτρων τοξικών αποβλήτων. Διεξαγωγή δραστηριοτήτων χωρίς έκδοση άδειας. Μη σύννομη διακίνηση επικίνδυνων προϊόντων.

Συμπερασματικά

Όπως γίνεται προφανές, η Ε.Χ. είναι ένας παραδοσιακά αναξιόπιστος συναλλασσόμενος με το Δημόσιο, που σαν επενδυτής χαμηλού κόστους, όπως διαφημίζεται, επιδιώκει μείωση του κόστους με υποβαθμισμένα μέτρα ασφαλείας που βάλλουν ευθέως στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη ζωή. Άλλο τόσο όμως γίνεται προφανές ότι η άρνηση εκτέλεσης των επιτόπιων δοκιμών της μεταλλουργίας δεν είναι ατόπημα της στιγμής αλλά προσχεδιασμένη ενέργεια απιστίας, ένας κρίκος στην αλυσίδα μιας διαχρονικής παραβατικότητας. Το ερώτημα είναι, μπορεί η Δικαιοσύνη να σπάσει για πρώτη φορά αυτή την αλυσίδα επιβάλλοντας συμμόρφωση στην προστασία του ανθρώπου;

* Ο Νίκος Μοσχούδης είναι χημικός μηχανικός
 http://www.avgi.gr/article/6018861/enopion-skourion-kai-anthropon