tovima.gr : Εξι νέες μονάδες για σκουπίδια στην Αττική

Πού χωροθετούνται μονάδες επεξεργασίας και ΧΥΤΥ σύμφωνα με το νέο σχέδιο

Γραμματικό, Σχιστό, Ελληνικό, Ελαιώνας, λατομείο Βάρης αλλά και περιοχή εντός των ορίων των δήμων Ηρακλείου, Νέας Ιωνίας, Νέας Φιλαδέλφειας - Χαλκηδόνας και Μεταμόρφωσης αποτελούν τα «καυτά σημεία» για τη διαχείριση των σκουπιδιών στην Αττική. Εκεί εξετάζεται να δημιουργηθούν μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ) ή και διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών για το Λεκανοπέδιο.

Την ίδια ώρα μόλις πριν από λίγες ημέρες (4 Νοεμβρίου 2015) η Ελλάδα διά εκπροσώπων της βρέθηκε υπόλογη στις Βρυξέλλες καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε να απολογηθεί για την αναποτελεσματική διαχείριση των απορριμμάτων. Μεταξύ άλλων, οι Κοινοτικοί... έβγαζαν καπνούς από τα αφτιά για το κυβερνητικό φρένο στις Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για τα απορρίμματα. Οπως επισημαίνουν στο «Βήμα» κύκλοι από τις Βρυξέλλες, η ΕΕ είχε συνεχείς αναφορές του περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ. Πέτρου Τατούλη και του περιφερειάρχη Ηπείρου κ. Αλέξανδρου Καχριμάνη κατά της κυβέρνησης για τη στάση της στα έργα μέσω ΣΔΙΤ.

Στο μεταξύ η Περιφέρεια Πελοποννήσου κέρδισε και τη μάχη στο Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο άναψε «πράσινο φως» για το ΣΔΙΤ στη Μεγαλόπολη.

Την ίδια στιγμή η πρόσφατη διάταξη που προβλέπει ότι τα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) μπορούν να εκπονούνται για περισσότερες της μιας περιφέρειες έχει πυροδοτήσει σενάρια για μεταφορά απορριμμάτων από περιοχές με έντονο πρόβλημα μιας περιφέρειας σε χώρους γειτονικής περιφέρειας.

Σενάρια για... εξαγωγή

Με επίκεντρο τα έργα ΣΔΙΤ, έχουν πυκνώσει οι συζητήσεις μεταξύ παραγόντων στον χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης για αυτό το ενδεχόμενο. Ετσι, αν και δεν θεωρείται πιθανό από τους ειδικούς, υπάρχει θεωρητικά η δυνατότητα να διοχετευθεί όγκος απορριμμάτων από περιοχές, π.χ., της Ηλείας ή της Αχαΐας (ανήκουν στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας αλλά βρίσκονται στην Πελοπόννησο) σε περιοχή που ανήκει στην Περιφέρεια Πελοποννήσου ή να υπάρξει δούναι και λαβείν, π.χ., μεταξύ Περιφέρειας Ιονίων Νήσων και Ηπείρου.

Η φημολογία θέλει και την Περιφέρεια Αττικής να έχει συζητήσει ανεπίσημα το ζήτημα με την Περιφέρεια Πελοποννήσου αλλά και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Από το επιτελείο της περιφερειάρχου Αττικής κυρίας Ρένας Δούρου επισημαίνουν στο «Βήμα» ότι «δεν ισχύει κάτι τέτοιο και δεν έχουν γίνει συζητήσεις». Μάλιστα, ηγετικό στέλεχος της περιφερειακής αρχής λέει με έμφαση: «Είναι έξω από τη λογική μας η εξαγωγή απορριμμάτων. Εδώ δεν δεχτήκαμε να έρχονται τα απορρίμματα από την Τρίπολη, θα στείλουμε εμείς εκεί; Η στάση μας σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων διέπεται, μεταξύ άλλων, από την αρχή της εγγύτητας...».

Παράλληλα, στελέχη με εμπειρία στη διαχείριση απορριμμάτων εξηγούσαν στο «Βήμα» ότι σύμφωνα με τη νομοθεσία (Ν. 4342/2015) πρέπει να υπάρχει συναπόφαση περιφερειακών συμβουλίων για τη διαπεριφερειακή σύνταξη σχεδιασμού.

Ως τώρα δεν έχει προκύψει τέτοια διάσταση κατά τη διαδικασία σύνταξης των 13 ΠΕΣΔΑ - βέβαια δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί. Εκτός από την Κρήτη - έχει εγκεκριμένο σχεδιασμό από το 2013 - η Αττική προχωρεί με γρήγορα βήματα σε σχέση με άλλες περιφέρειες. Οσον αφορά τα τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων, σήμερα από τους 66 δήμους της Αττικής έχουν φτάσει τους 55 εκείνοι που έχουν καταθέσει (ήταν 22 δήμοι τον περασμένο Αύγουστο), ενώ 11 δεν έχουν ακόμη ανταποκριθεί.

Οι τροποποιήσεις στο ΠΕΣΔΑ

Ο Ενιαίος Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ) και η περιφερειακή αρχή έχουν να αντιμετωπίσουν το αγκάθι της χωροθέτησης χώρων για τη διαχείριση απορριμμάτων. Εξάλλου, μείζον είναι το ζήτημα να πείσουν τις τοπικές κοινωνίες για το «νέο μοντέλο», με διαλογή στην πηγή, μείωση του όγκου, ανάκτηση ανακυκλώσιμων υλικών με οικονομικό κίνητρο και τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον.

Σύμφωνα με πληροφορίες, με βάση τις μέχρι στιγμής διαβουλεύσεις και παρατηρήσεις φορέων επί του αρχικού σχεδίου, ο νέος ΠΕΣΔΑ Αττικής περιλαμβάνει τις εξής τροποποιήσεις:

• Βάζει τέλος στην επιβάρυνση μιας περιοχής με έργα παντός τύπου, από την προδιαλογή ως την τελική διάθεση (ολοκληρωμένη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων).

• Δεν επεκτείνεται η Φυλή και δεν θα χρησιμοποιηθεί το τρίτο κύτταρο. Το πρώτο κύτταρο εξαντλήθηκε και εναπόθεση απορριμμάτων γίνεται στο δεύτερο μέχρι να εξαντληθεί η δυνατότητά του, που υπολογίζεται από ενάμιση ως δυόμισι χρόνια. Δεν θα γίνει εργοστάσιο στο δεύτερο κύτταρο και η έκταση που είχε αδειοδοτηθεί θα χρησιμοποιηθεί για υγειονομική ταφή.

• Επιδιώκει τη δημιουργία τεσσάρων ως έξι μονάδων επεξεργασίας σύμμεικτων απορριμμάτων κοντά στην πηγή παραγωγής τους.

• Αποφορτίζονται τα σημεία που θα επιλεγούν ώστε αλλού να γίνουν μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ), εγκαταστάσεις διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών και αλλούΧώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ).

• Διερευνάται η δυνατότητα δημιουργίας ΧΥΤΥ σε σημεία που είχαν θεσμοθετηθεί ήδη από το 2003 με τον νόμο 3164 (π.χ., Γραμματικό, Πολυδένδρι, Κερατέα, Κορωπί, Μάνδρα), μόνο που οι χώροι θα είναι μικρής δυναμικότητας.

• Το ζήτημα του Γραμματικού βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση, με δεδομένο ότι είναι προχωρημένα τα έργα στην περιοχή. Είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο να γίνει εκεί ΧΥΤΥ (χαμηλής δυναμικότητας) για απορρίμματα που θα αφορούν τον Δήμο Μαραθώνα και όμορους δήμους.

• Οταν ένας χώρος κορεσθεί, θα αναζητείται άλλος με κριτήριο την αρχή της εγγύτητας.

• Συζητείται μεταξύ άλλων ο χώρος του Ελληνικού - ήδη το θέμα είχε ανοίξει πριν από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου από το υπουργείο Οικονομικών (αξιοποίηση 12 στρεμμάτων). Εχει κατατεθεί πρόταση προς τον ΕΔΣΝΑ για τοπικό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων τους με διαλογή στην πηγή και μονάδες διαχείρισης από τους δήμους Αργυρούπολης - Ελληνικού, Ηλιούπολης, Γλυφάδας και Αλίμου.

• Γίνεται προσπάθεια για την αξιοποίηση στρεμμάτων στον Ελαιώνα, ενώ το Σχιστό αποτελεί χώρο για μονάδα επεξεργασίας που βρίσκει την αποδοχή της δημοτικής αρχής του Πειραιά και όχι μόνο.

• Αναζητείται χώρος στο πλαίσιο του τοπικού σχεδίου που έχουν καταθέσει οι δήμοι Ηρακλείου, Νέας Ιωνίας και Νέας Φιλαδέλφειας - Χαλκηδόνας.

• Διερευνάται για την περιοχή Βάρης - Βουλιαγμένης αξιοποίηση ενός λατομείου της περιοχής Βάρης για μονάδα επεξεργασίας, το οποίο σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις είναι κατάλληλο.

Ο γρίφος με τη Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα
Ρύθμιση-λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων της Πελοποννήσου
Η κατάσταση με τους λόφους σκουπιδιών σε περιοχές της Πελοποννήσου, στους δρόμους της Τρίπολης και σε άλλες πόλεις έχει προκαλέσει συνεχείς συσκέψεις μεταξύ δημοτικών, περιφερειακών αρχών και κεντρικής διοίκησης. Η απόφαση 309/2015 του Ε' κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία δίνει το «πράσινο φως» προκειμένου να προχωρήσει η Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για τα απορρίμματα στην Πελοπόννησο, φαίνεται να διαμορφώνει νέα δεδομένα.

Κατά την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ, όμως, το έργο δεν συνάδει με το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ). Οπως αναφέρει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος κ. Γιάννης Τσιρώνης, με τη νομοθετική ολοκλήρωση του Εθνικού Σχεδίου θα τεθεί το έργο σε αμφισβήτηση, ενώ παράλληλα αναμένεται πλέγμα μέτρων από τον υπουργό Εσωτερικών κ. Παναγιώτη Κουρουμπλή που θα δώσει συγκεκριμένη διέξοδο.

Το Ε' κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου απεφάνθη ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης σύμπραξης της Περιφέρειας Πελοποννήσου και της ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, καθώς έκρινε ότι ο νέος ΕΣΔΑ δεν έχει νομική ισχύ - με βάση τη νέα νομοθεσία χρειάζεται κύρωση με υπουργική απόφαση, η οποία δεν έχει ακόμη εκδοθεί. Αφήνει ωστόσο ανοιχτό ένα «παράθυρο». Οπως αναφέρεται στην απόφαση, «η ανατροπή διαγωνιστικών διαδικασιών που έχουν ήδη ολοκληρωθεί με την ανακήρυξη οριστικού αναδόχου ανήκει στη νομοθετική εξουσία», η οποία ωστόσο θα πρέπει να σταθμίσει την προστασία του δημοσίου συμφέροντος αλλά και «των απορρεόντων από το εκάστοτε προσυμβατικό ή συμβατικό στάδιο δικαιωμάτων των εμπλεκόμενων οικονομικών φορέων», δηλαδή των απαιτήσεων του ιδιώτη.

Ο κ. Τσιρώνης τονίζει πάντως ότι «πιθανώς δεν θα χρειαστεί να υποβάλουμε αίτηση ανάκλησης της απόφασης του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αν και διερευνάται και αυτή η νομική εκδοχή, καθώς υπάρχουν άλλες λύσεις». Και συμπληρώνει: «Αν οι δήμοι της Πελοποννήσου ήθελαν το έργο, θα σεβόμασταν τη βούληση της τοπικής αυτοδιοίκησης, όμως πολλοί δήμοι δεν έχουν τα απαιτούμενα χρήματα. Με το έργο αυτό ο προϋπολογισμός τους θα εκτιναχθεί».

Το έργο έχει σχεδιαστεί να έχει ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα 150.000 τόνων τον χρόνο. Μετά την υπογραφή της σύμβασης αναμένεται η ολοκλήρωση των έργων μεταβατικής διαχείρισης απορριμμάτων εντός δέκα μηνών, οπότε τα εργοστάσια θα αρχίσουν να δέχονται απορρίμματα - εντός δύο ετών η έναρξη της οριστικής διαχείρισης.

Εξηγήσεις από τους Κοινοτικούς

Για την ανάγκη επανασχεδιασμού των έργων ΣΔΙΤ σχετικά με απορρίμματα - ύστερα από οχλήσεις προς τις αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν από τις Περιφέρειες Πελοποννήσου και Ηπείρου - χρειάστηκε να επιχειρηματολογήσει επί μακρόν στις Βρυξέλλες ο εκρόσωπος των υπουργείων Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, η ελληνική πλευρά επέμεινε ότι χρειάζεται να πληρούνται οι στόχοι του νέου ΕΣΔΑ, αλλά δεν απέκλεισαν εξ ορισμού ανάλογες συμπράξεις με ιδιώτες είτε μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων με άλλους τρόπους (π.χ., πακέτο Γιούνκερ).

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη συνάντηση ο κ. Φραντσέσκο Αμοντέο από την Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής επέμεινε ότι η Ελλάδα πρέπει να εμπλέξει ΣΔΙΤ και ιδιωτικά κεφάλαια στα όποια σχέδια υπάρχουν, ειδικά για την Πελοπόννησο.

Σχετικά με το ΠΕΣΔΑ της Αττικής, οι Κοινοτικοί ζήτησαν πλήρη ενημέρωση τον Δεκέμβριο, οπότε και αναμένεται ότι θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες. Προβληματίζονται για το ύψος των απαιτούμενων επενδύσεων και τη δική τους συμβολή στη χρηματοδότηση των έργων. Ξεκαθάρισαν μάλιστα ότι οι χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ έχουν να κάνουν με κεντρικές εγκαταστάσεις και όχι με τοπικές. Και από τις δύο πλευρές συμφωνήθηκε ότι εντός του Δεκεμβρίου θα επανέλθουν εφ' όλης της ύλης μέσω τηλεδιάσκεψης.

Αναβολή για τα επικίνδυνα απόβλητα

Για το μείζον ζήτημα των επικίνδυνων αποβλήτων η Ελλάδα ζήτησε πίστωση χρόνου ώστε να μην εκδικασθεί άμεσα η νέα προσφυγή της Κομισιόν - περιλαμβάνει εισήγηση επιβολής προστίμου - στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Στήριξε το αίτημά της στο ότι έχουν γίνει θετικά βήματα ως προς την ολοκλήρωση βάσης δεδομένων, την έγκριση Εθνικού Σχεδιασμού Επικίνδυνων Αποβλήτων η οποία αναμένεται εντός διμήνου κ.ά. Η Ελλάδα ζήτησε επίσης ελαστικότερη αντιμετώπιση σχετικά με τις χωματερές, δηλαδή να μην είναι τόσο αυστηρά τα κριτήρια για να θεωρηθεί ότι μια χωματερή έχει κλείσει ή έχει αποκατατασταθεί. Και αυτό διότι κάθε εξάμηνο το πρόστιμο μειώνεται ανάλογα με τον αριθμό των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) που διαγράφονται από τη «μαύρη λίστα».